جمعیت اخوان المسلمین(ج1)

چکیده:

«اخوان‌المسلمین» بدون تردید از مهم‌ترین جنبش‌ها و حرکت‌های اسلامی ـ سیاسی در تاریخ معاصر جهان است. این جمعیت از آغاز تأسیس در سال 1928 میلادی، در مصر، توسط شهید استاد شیخ حسن البنّاء همواره نقش تأثیرگذاری در تحولات سیاسی ـ اجتماعی ـ فکری و فرهنگی جهان عرب و اسلام داشته است.

درباره تاریخ و اندیشه و عملکرد این جمعیت، صدها جلد کتاب و هزارها مقاله و تحلیل، توسط دوستان و دشمنان، تألیف و منتشر شده است که خود نشان‌دهنده نقش ویژه جمعیت در سطح جهانی است.

یکی از این مؤلفان، پروفسور ریچارد میشل: Richard Mitchele استاد تاریخ در دانشگاه میشیگان آمریکاست که در سال 1960 میلادی با ارائه رساله خود درباره «تاریخ مدرن» به مقام دکتری و استادی رسید و سپس در دنباله تحقیقات خود، به تألیف کتاب پُر ارج و مستند و تاریخی: «جمعیت اخوان‌المسلمین»: The Society of Muslim Brothers پرداخت که در واقع تکمیل و تنقیح کتاب نخستین خود در این زمینه است.

و اینک ترجمه کامل کتاب که به همراه توضیحاتی در پاورقی است به علاقمندان تاریخ حرکت‌های اسلامی معاصر، تقدیم می گردد.

مقدمه

مقدمه

«اخوان المسلمین» بدون تردید از مهم‌ترین جنبش‌ها و حرکت‌های اسلامی ـ سیاسی در تاریخ معاصر جهان است. این جمعیت از آغاز تأسیس در سال 1928 میلادی، در مصر، توسط شهید استاد شیخ حسن البنّا همواره نقش تأثیرگذاری در تحولات سیاسی ـ اجتماعی ـ فکری و فرهنگی جهان عرب و اسلام داشته است.

درباره تاریخ و اندیشه و عملکرد این جمعیت، صدها جلد کتاب و هزارها مقاله و تحلیل، توسط دوستان و دشمنان، تألیف و منتشر شده است که خود نشان‌دهنده نقش ویژه جمعیت در سطح جهانی است.

یکی از این مؤلفان، پروفسور ریچارد میشل: Richard Mitchele استاد تاریخ در دانشگاه میشیگان آمریکاست که در سال 1960 م با ارائه رساله خود درباره «تاریخ مدرن» به مقام دکتری و استادی رسید و سپس در دنباله تحقیقات خود، به تألیف کتاب پُر ارج و مستند و تاریخی: «جمعیت اخوان المسلمین»:
 The Society of Muslim Brothers پرداخت که در واقع تکمیل و تنقیح کتاب نخستین خود در این زمینه است.

دکتر میشل از تبار عربی است و پدرش یک کشاورز معمولی ساکن دشت بقاع در لبنان بود که در سال 1898 م به آمریکا مهاجرت کرد و در آنجا اقامت گزید و خود وی و همه 12 فرزندش!، تابعیت آمریکائی یافتند... و «ریچارد» کوچکترین فرزند وی بود...  

«ریچارد» در مدارس آمریکائی به تحصیل پرداخت و از دانشگاه برنستون آمریکا دکترای خود را دریافت نمود و در همانجا به تدریس پرداخت.

وی در سال 1951 م از مصر دیدن کرد و به تحقیق درباره جنبش کارگری پرداخت؛ اما پس از آگاهی از نقش اساسی حرکت اخوان المسلمین در مصر ـ و جهان عرب و اسلام ـ به بررسی و تحقیق در این موضوع پرداخت... و نتیجه آن، کتابی است که هم اکنون ترجمه آن در اختیار شما قرار می‌گیرد.

«ریچارد» علاوه بر تدریس، مدتی هم به عنوان نفر دوم سفارت آمریکا در یمن اشتغال داشت و با توجه به ریشه عربی خود، زبان عربی را در مصر و یمن آموخت و سپس تحقیقات علمی و مستند خود را درباره تاریخ معاصر جهان عرب ادامه داد..

«ریچارد» برای تألیف این کتاب، مدت پنج سال کار کرده و با حضور در مصر، شاهد عینی وقایع مصر بوده است که منابع و مستندات وی در این کتاب، نشان می‌دهد که تا چه حدی محققانه کار کرده است و فهرست همه این مأخذ و منابع، در آخر هر فصلی، تحت عنوان یادداشت‌ها آمده است...

البته باید اشاره کرد که در مواردی هم مؤلف دچار اشتباهاتی شده که توضیحات لازم در این موارد توسط: استاد صالح ابورقیق ـ عضو مکتب الارشاد اخوان و نفر دوم اخوان پس از شهادت حسن البنّا و مدیر مرکز مخطوطات عربی و سازمان فرهنگ و علوم مصر ـ و دکتر محمود ابوالسعود، اقتصاددان عضو اخوان و مقیم آمریکا، و اینجانب ـ با توجه به نیم قرن تحقیق و مطالعه و شاهد عینی چگونگی پیدایش و استمرار حرکت اخوان المسلمین در مصر و جهان عرب و اسلام ـ تنظیم و یادداشت شده و در پاورقی، با
علامت (*) یا شماره گذاری خاص در هر صفحه، جدا از شماره مسلسل یادداشت‌های مؤلف آمده است.

ضروری است اشاره شود که این کتاب از روی متن عربی آن، که توسط انجمن اسلامی آمریکا چاپ شده است، ترجمه می‌شود و شامل توضیحات استاد صالح ابورقیق و دکتر ابوالسعود و اینجانب است که طبعاً چاپ انگلیسی، فاقد این توضیحات است..

صالح ابورقیق، همانطور که اشاره شد، از مرکزیت اصلی رهبری اخوان بود که با تاریخ اخوان، بیشتر از همه آشنائی داشت و سفری نیز در سال 1974 م به ایران داشت که ملاقات مفصلی با وی در «قم» داشتم که پس از مراجعت به مصر، در این باره نامه‌ای فرستاد که متن و ترجمه آن را در صفحه بعد می‌آورم. همچنین باید یادآور شوم که نسخه عربی کتاب را از برادرم: «یوسف ندا» از رهبران اخوان مصر، که پس از صدور حکم اعدام! از مصر فرار کرده و در لوگانو ـ سوئیس اقامت داشت، دریافت کردم و این تنها نسخه مهر خورده کتابخانه وی بود که به من اهداء نمود که باید بدین وسیله از او نیز سپاسگزار باشم.

اشاره به این نکته هم بی‌مناسبت نیست که خلاصه مباحث این کتاب را ـ همراه با معلومات و اطلاعات ویژه خود ـ در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ـ دوره فوق لیسانس ـ و در دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه، برای دانشجویان ایرانی و چندین گروه از دانشجویان کشورهای اسلامی، که در دوره‌هائی ویژه در کلاس‌های دانشکده شرکت می‌کردند، تدریس کرده ام.. و فراموش نمی‌کنم که بسیاری از برادران مسئول فعلی در کشور برادر عراق، در دوره‌ای جزو افراد شرکت کننده در این کلاس‌ها بودند و به قول خودشان، هنوز علائق و روابط «استاد و شاگردی» را پاس می‌دارند!

***

در پایان این یادداشت کوتاه بر خود لازم می‌دانم از برادرانی که نام می‌برم، تشکر کنم که در واقع هر کدام به نحوی در پیدایش ترجمه این کتاب سهمی ولو غیر بیّن! داشته‌اند:

1ـ دکتر ابراهیم یزدی: وزیر امور خارجه دولت موقت ـ مرحوم مهندس مهدی بازرگان ـ که حدود نیم قرن پیش، چاپ انگلیسی تکمیل شده این کتاب را، به درخواست اینجانب، از آمریکا بر من فرستاده بود.

2ـ دکتر علی اکبر ولایتی: دومین وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران که «مشاورت»! ما را علیرغم «مخالفت» بعضی‌ها!، «تحمل» کرد و با مساعد کردن زمینه کار در دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت خارجه، خارج از چهارچوب «وقت اداری‌گرایی!»، مقدمات ترجمه کامل این کتاب را آماده ساخت... چرا که من معتقد بودم از یک محقق و کارشناس ارشد، نباید توقع داشت که حتماً در وقت اداری!، به تحقیق و مطالعه و نوشتن بپردازد و در غیر وقت اداری! از فکر و تحقیق پرهیز کند... و ایشان هم این نکته را در مورد حقیر پذیرا شد.

3ـ دکتر کمال خرازی: سومین وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران که در دوران وزارت خود با «تساهل و تسامح» خاص! باز «مشاورت»! ما را در رابطه با حرکت‌های اسلامی معاصر پذیرا شد! و فرصتی پیش آمد که در دفتر تحقیقات اسلامی وابسته به وزارت امور خارجه، به تجدید نظر در ترجمه و تطبیق مجدد با متن عربی بپردازم.

4 ـ دکتر صادق خرازی: معاون آموزش و پژوهش وزارت امور خارجه، که با «صدق و صفا و اخلاص» خاص خود، در شرایط بحرانی جامعه ما، «پویا و کوشا» کار کرد و دفتر تحقیقات اسلامی را سامان داد و طرح «دائره المعارف حرکت‌های اسلامی معاصر» را اجرایی نمود.. و متأسفانه با تغییرات حاصله و رفتن ایشان از دفتر، این طرح، مانند بقیه امور، تعطیل گردید..

به هر حال از همه برادران فوق تشکر می‌کنم و این کتاب را، یکجا! و بر هر چهار نفر، اهداء و تقدیم می‌دارم!

تهران: 2/ 1/ 1386 هـ. ش

سید هادی خسروشاهی