مبانی واگرایی و هم‌گرایی شیعه (امامیه) و دیوبندیه در توسل و زیارت

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در جلسه دفاع از رساله دکتری علی زنگویی دانشجوی رشته مذاهب اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب با عنوان «مبانی واگرایی و هم‌گرایی شیعه (امامیه) و دیبوندیه در توسل و زیارت»، دکتر محمدطاهر رفیعی به عنوان استاد راهنما، حجت‌الاسلام دکتر حبیب حاتمی به عنوان استاد مشاور، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مهدی فرمانیان، دکتر حسین جهان‌تیغ و دکتر محمدمحسن مروجی طبسی به عنوان استادان مشاور حضور داشتند.

در چکیده این رساله آمده است:

این پژوهش با هدف بررسی مبانی واگرایی و همگرایی شیعه (امامیه) و جریان دیوبندیه در توسل و زیارت انجام گرفته است. توسل و زیارت در راستای سنت خداوند و وجود سلسله اسباب در نظام آفرینش قابل فهم است. گناهان بی‌شمار که وجود انسان‌ها را فرا گرفته است، امکان ارتباط مستقیم با ذات الهی و دریافت مستقیم فیض را از آنان سلب کرده است. از این رو انسان‌ها لیاقت برقراری رابطه مستقیم با خداوند را ندارند، زیرا سنخیت به او را از دست داده است، گناهان، سبب دوری از او شده است و به خاطر همین، انسان‌ها به توسل رو می‌آورند. هرچند در اصل مشروعیت زیارت و توسل در اسلام تردیدی نیست و در برخی از فروعات آن میان مسلمانان ازجمله مکتب تشیع و جریان دیوبندیه اختلافاتی به چشم می‌خورد. این اختلافات در فروعات مسائل اعتقادی است؛ و به اصول دین مربوط نمی‌شود. اگرچه همین اختلافات امروزه به یکی از مباحث جنجال‌برانگیز میان اندیشمندان مسلمان مبدل شده و حتی از جوامع علمی به عامه مردم سرایت کرده و نتایج آن را به اصول دین یعنی مسئله توحید مربوط می‌سازند. از این رو پرداختن به این مسئله از اهمیت بسیاری برخوردار است. نوع پژوهش در این اثر توصیفی و تحلیلی و کتابخانه‌ای است. نتایج حاصل از این پژوهش به این‌جا می‌رسد که شیعیان اعتقاد دارند انبیا و ائمه اطهار تنها واسطه فیض الهی‌اند. زیارت و توسل به پیامبر اعظم(ص) و اولیای الهی به عنوان یک اصل مسلم و سنت حسنه، در روایات متواتر فریقین مورد تأکید و اهتمام فراوان است. بیشتر دیوبندیان از جواز زیارت توسل به اولیای الهی و شفیع قرار دادن آنها نزد خداوند دفاع کرده و مورد قبول آنان قرار دارد. هرچند در این میان، برخی از آنان تحت تأثیر افکار ظاهرگرایان، برخی انواع توسل و شفاعت را مورد شبهه و انکار قرار داده‌اند. از این رو، پژوهش حاضر، در تلاش است که مبانی واگرایی و هم‌گرایی را از دیدگاه مکتب تشیع و جریان دیوبندیه درباره مشروعیت توسل و زیارت بررسی نماید.