آیین هندو نتوانست به عنوان دینی جهان شمول مطرح شود

به گزارش روابط عمومی دانشگاه به نقل از ادیان نیوز، دکتر سید محمد روحانی ، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، در چهاردهمین پیش نشست علمی کنفرانس تبلیغ جهانی دین با موضوع «جایگاه و روش های تبلیغ در ادیان» گفت: بیشتر ادیان و مکاتب هندی نگاه بازی به دین خود دارند، ولی با وجود پذیرش داوطلبانه دیگر اقوام در دین خود، ولی رسالتشان را از ابتدا جهانی کردن دین خود نمی‌دانند، لذا تنها آموزه‌های دین خود را برای دیگران بیان می‌کنند و هرگز دیگران را مستقیماً ترغیب به ترک دینشان و پیوستن به دین آنها نمی‌کنند.
وی با اشاره به قومی یا جهانی بودن ادیان هندی خاطرنشان کرد: برخلاف مسیحیت و اسلام که از آغاز ظهورشان داعیه فراقومی و جهانی بودن داشته‌اند و تمام انسان‌ها را به دین خود دعوت کرده و راه نجات و سعادت جاودانی را تنها پیروی از تعالیم خود می‌دانند، به نظر نمی‌رسد ادیان هندی، به‌ویژه آیین هندوی سنتی از آغاز چنین نگاه جهان شمولی داشته باشند، لذا مخاطب اصلی تعالیمشان قوم و ملت خودشان است و هیچ تلاشی برای رساندن پیامشان به فرا مرزهای شبه قاره هند نداشته‌اند.
روحانی عنوان کرد: سه دین هندی (هندو، بودا و سیک) هر چند در آغاز رسالت جهانی برای خود قائل نبوده‌اند ولی به تدریج توانستند با بهره برداری از خلع معنویت در جهان غرب و به روز کردن آموزه‌های سنتی خود مطابق نیازهای معنوی بشر امروز و جذاب جلوه دادن آن در مقابل نگاه دینی و سنتی مسیحیت و اسلام، پا را از جغرافیای شبه قاره هند فراتر نهاده و در دیگر سرزمین‌ها حتی در قاره‌های دیگر نیز پیروانی پیدا کنند.
وی خاطرنشان کرد: آیین هندو هرچند نتوانست همانند دو دین بزرگ اسلام و مسیحیت در بدو پیدایش به سرعت رشد و توسعه جغرافیایی یابد و تبدیل به دینی جهانی گردد، ولی به شکل محدودتری توانسته ظرف چندین قرن به تدریج در مناطقی از جنوب و جنوب شرق آسیا مانند تایلند، کامبوج و اندونزی توسعه یابد.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب بیان کرد: با وجود موفقیت آیین هندو در رشد و گسترش در کشورهای جنوب شرق آسیا اما این آیین باستانی تا قرن‌ها نتوانست به صورت گسترده‌ای به عنوان دینی جهان شمول مطرح شود.
وی ادامه داد: آغاز دوران رشد و گسترش جهانی آیین هندو با استعمار این سرزمین توسط غربی‌ها به ویژه بریتانیایی‌ها و مهاجرت گاها اجباری هندوها به دیگر مستعمرات آنان آغاز شد و بر اثر این مهاجرت‌ها جوامعی از اقلیت‌های هندو در این سرزمین‌ها تشکیل می‌شد که با توجه به پیوند این آیین با انواع مناسک و جشنواره‌های رنگارنگ و متنوع توانست به نوعی در تبلیغ فرهنگ خود نیز موفقیت‌های بسیاری کسب کند.
روحانی بیان کرد: از جمله جوامع مهم هندو که بدین ترتیب شکل گرفتند عبارتند از هندوهای جزایر موریس، گویانا، فیجی، تینیداد، آفریقای جنوبی و آفریقای شرقی.
وی اظهار کرد: البته آیین هندوی سنت‌گرا هرگز نتوانست در خارج هند پیروانی بیابد و بیشتر پیروان آیین هندو در خارج هند از ترکیب سه مکتب عرفانی مهم آیین هندو، یعنی مکتب یُگه، مکتب ادویته وِدانته و مکتب بهکتی هستند که بیشتر در قالب جنبش‌های نوین دینی هندی ظهور کرده‌اند.
روحانی در بخش دیگری از سخنانش تفاوت دیدگاه ادیان هندی و تبلیغی تبشیری در مورد دیگر ادیان اشاره و بیان کرد: یکی از مهم ترین تفاوت‌های بنیادین دیدگاه ادیان هندی با ادیان تبلیغی و تبشیری مانند اسلام و مسیحیت نگاه کثرت گرایانه خاص ادیان هندی در مقابل دیدگاه عمدتا انحصارگرایانه ادیان تبلیغی و تبشیری است.
وی بیان کرد: به عبارت دیگر ادیان هندی بر خلاف این دسته از ادیان و مذاهب را منحرف و باطل نمی‌دانند بلکه نهایتا هر دین، مذهب یا مکتب هندی دیدگاه و تبیین خود را جامع تر، دقیق‌تر و نزدیک‌تر به حقیقت غایی می‌داندو باورهای دیگران را نیز تبیین‌های گوناگون و دورتر از همان حقیقت یگانه قلمداد می‌کند.
روحانی جذب از طریق انحلال تدریجی و تأکید بر روش‌های انضباط معنوی هندی بدون توجه به اصول ایمانی را از جمله روش‌های تبلیغ دین در ادیان و جنبش هلای نوین هندی عنوان کرد. در روش نخست تلاش می‌شود تا با مترادف معرفی کردن آموزه‌های هندی با باورهای محلی، جایگاهی برای آن در فرهنگ میزبان فراهم شود، و سپس به تدریج آموزه‌های هندی جایگزین آن گردد.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: یکی دیگر از راه‌های جذب پیرو در این روش تأکید بر کسب آرامش فکری و ذهنی در مکاتب هندی است، در این راه به جای مطرح کردن مسائل پیچیده الاهیاتی، عرفانی و مناسکی سعی می‌شود نخست با آسیب شناسی و پر رنگ کردن معضلات و مشکلات جوامع امروز بشری به ویژه در جوامع غربی که بیشتر نداشتن آرامش فرکری و تنش و اضطراب روحی است، با وعده کسب آرامش و دور شدن از تنش‌ها و دغدغه‌های بی پایانی که صنعتی شدن زندگی در جوامع مادی به بار آورده دین و مکتب خود را معرفی کنند.