زن در پروژه تمدن‌سازی جایگاه و نقش بسیار مهمی دارد

دکتر ناهید طیبی با بیان اینکه زن و تاریخ زنانگی تمام عناصر وراثتی را درون خود جای داده است، گفت: اگر اطلس و تصویری از تمامی عصر ۲۵۰ ساله زندگی و تاریخ و سیره اهل بیت و امامان معصوم (ع) را ترسیم کنیم متوجه خواهیم شد مادران هفت تن از امامان بزرگوار از چندین بخش و نقطه جغرافیایی جهان و دیگر سرزمین‌ها برگزیده و انتخاب شده‌اند،بر این اساس زن در پروژه تمدن‌سازی جایگاه و نقش بسیار مهمی دارد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه به نقل از خبرنگار ردنا (ادیان نیوز)، ناهید طیبی، مدیر دانشنامه زن مسلمان پژوهشگاه حضرت معصومه(س) در جامعه الزهرا در نشست «شناخت اندیشه‌های اعتقادی و کلامی زنان فعال در تاریخ با تمرکز بر مادران ائمه اطهار(ع)» که از سوی انجمن علمی دانشکده شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد، با اشاره به اهمیت علم کلام در تاریخ و نقش آن برای بازشناسی منظومه‌های فکری زنان در تاریخ اظهار کرد: سلول و عناصری وجودی یک زن می‌تواند مسیر یک امت را رغم بزند، شناخت این عناصر از مجرای شناخت اندیشه‌های اعتقادی و کلامی زنان فعال در تاریخ محقق می شود.

وی با بیان اینکه زن و تاریخ زنانگی تمام عناصر وراثتی را درون خود جای داده است، افزود: در بحث از اندیشه‌های اعتقادی و کلامی زنان فعال در تاریخ با تمرکز بر مادران اهل بیت(ع) ابتدا باید محدوده موضوع و قلمروی دانشی را ترسیم کنیم و سپس از خود پرسید: ما چرا به اندیشه‌های اعتقادی و کلامی می‌پردازیم؟ درست به همین دلیل است که علم کلام مبانی و بینش‌ها را بیان و گفت‌وگو درباب پایه‌ها و منظومه‌های فکری و هندسه معرفتی را پی ریزی می‌کند. هندسه معرفتی نیز پشتوانه رفتار و کنش‌گری افراد قلمداد می شود.

طیبی با اشاره به اهمیت موضوع و پیوند میان تاریخ و کلام، بیان کرد: مونا الصحاوی یکی از نویسندگان و اندیشمندان مصری در کتاب خود چنین اشاره کرده است؛ زن محدود به وجود تاریخی نمی‌باشد ما خارج از این قلمرو هم می‌توانیم به آن بپردازیم. خوانشی که در نهایت می‌توان با زن و زنانگی به تمدن سازی دست یازید.

وی ادامه داد: در زن سلول و عنصری وجود دارد که به کمک آن می توان مسیر یک امت را رغم زد. چرا که زن و زنانگی تمام عناصر وراثتی را درون خود جای داده است. مفهوم «مادری» و «فرهنگ مادری» با امت رابطه بسیار تنگاتنگی دارند. بطوری که امت‌ها نیز با همین ترکیب ساخته می شوند.

گفتگوهای برجای مانده معاویه و ۱۶ زن در تاریخ بسیار آموزنده است

طیبی به مفهوم زنان فعال در تاریخ اشاره و عنوان کرد: منظور از زنان فعال و اثرگذار در تاریخ زنانی می‌باشند که منفعل نیستند. زنانی که در جامعه و عصر خویش تاثیرگذار بودند. بررسی نقش زنان در تحولات مختلف گذشته، اعم از سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، موضوعی با ارزش است که حاصل آن می‌تواند برای جوامع امروزی نیز مفید باشد.

وی اظهار کرد: نمونه حضور زنان در جنگ صفین و حمایت آنان از حضرت امیر(ع) در این دسته قرار می‌گیرند. معاویه پس از خلافت دستور داد با تعدادی از زنان فعال جلسه گفتگویی را تدارک دهند. در گفت‌‌وگویی که میان معاویه و شانزده زن صورت گرفته ، معاویه از نقش زنان و همراهی و حمایت آنان از حضرت علی (ع) پرسش کرد. که چرا از علی (ع) با اشعار و خطبه‌ها همراهی کرده و ایشان را در جنگ صفین یاری نموده‌اید.

وی تصریح کرد: بررسی ابعاد مختلف آن گفت‌وگو، به خصوص نقش زنان در جنگ‌های آن دوره، بسیار با اهمیت است. اگر شما مجموعه گفتگوهای این زنان با معاویه را بررسی کنید به نتایج خوبی خواهید رسید. ضمن اینکه،در منابع تاریخی ما آمده است: دستور داده شد برای بیعت با یکی از خلفا در مدینه سهم و مقدار پولی را ارسال نمایند. یکی از زنان در پاسخ به پیک حامل پول یک جمله‌ای آورده است که این جمله بسیار تاثیرگذار و آموزنده است. آن زن گفت: شما به ما رشوه می دهید تا من به دین خود رشوه دهم.

وی ادامه داد: اینگونه زنان در تاریخ بر اساس هندسه فکری خویش اصول و قواعد مهم‌تری به سان امامت و… را بر مقولات دیگر ترجیح داده‌اند زنانی که از روزمره‌گی و مناسبات رایج و کلیشه‌ای خارج شده‌اند و به معنای تام کلمه، زنان فعال در تاریخ محسوب می شوند.

زنانگی و فرهنگ مادری در سیره مادران ائمه(ع)

مدیر دانشنامه زن مسلمان بیان کرد: تمامی مادران اهل بیت(ع) از فاطمه بنت اسد و حضرت فاطمه زهرا(س) تا شهربانو و مادر امام زمان (عج) هر یک نقش‌های تاثیرگذاری در تاریخ ایفا نموده‌اند. از نقش‌های این مادرها می توان منظومه فکری آن ها را نیز ترسیم کرد.

وی با اشاره به آیات ۱۹۱ تا ۱۹۵ از سوره آل عمران خاطر نشان کرد: به جایگاه زن در عصر جاهلی و عصر اسلام و پایگاه و زمینه‌ها و امکاناتی که در این زمان و موقعیتی که در زندگی خود داشته‌اند توجه نمایید. در گفت‌وگویی که میان پیامبر اکرم(ص) و حضرت علی(ع) صورت پذیرفته است. پیامبر(ص) فرمود: این آیه در وصف حضرت فاطمه بنت اسد و فاطمه زهرا سلام الله علیها آمده است. زیرا این زنان در بحران‌ها، هجرت‌ها و خطرات و هجمه‌های زیادی که نسبت به آنان روی داد، همواره با عنصر ارتباط با خدا توانسته‌اند در برابر این بلایا مقاومت نمایند.

وی بیان کرد: با سبک‌شناسی خطبه و بیانات حضرت زینب کبری (س) به نکات ایدئولوژیکی فراوانی دست پیدا می‌کنیم.و متوجه می‌شویم که نسبت به عناصر زنانگی و تاریخ‌سازی و شخصیت پویای ایشان شناخت کمی داریم. به همین ترتیب نسبت به اندیشه‌های کلامی و اعتقادی حضرت زهرا (س) نیز باید به شناخت بیشتری دست پیدا کنیم.

طیبی در ادامه گفت: سیاست‌ها و حرکت‌های حضرت زهرا(س) برای دفاع از حق خلافت علی(ع) نشان می‌دهد که اندیشه حضرت زهرا (س) بسیار متمرکز است. انتخاب راهکارها و استراتژی‌های عملی ایشان برای دفاع و حمایت از ولایت به صورت خاص قابل بررسی است. رابطه ویژه‌ای که ایشان به مثابه مادر دو امام بزرگوار با امام زمان خویش و رسول اکرم (ص) برقرار کرده‌اند و لقب ام ابیها که توسط پیامبر از همان کودکی به ایشان اطلاق شده است نشانگر منظومه فکری منسجم و منطقی آن حضرت است.

جایگاه مرجعیت زنان به دستور ائمه

مدیر دانشنامه زن مسلمان با اشاره به جایگاه مرجعیت زنان در تاریخ، بیان کرد: با توجه به گزارش‌های مختلفی که به دست ما رسیده است ائمه(ع) همواره به تکریم زنان پرداخته‌اند واین رفتار ائمه(ع) در ارتباط با زنان،بانوان و کنیزان در تاریخ برجای مانده است و در این باره نمونه‌های فراوانی که در مکان و زمان های مختلفی با مفاهیم و مقولات متنوعی صادر شده است موجود است که گاهی به موضوع طهارت و پاکی و  گاهی نیز به نقش و اهمیت جایگاه و منزلت زنان در عصر جاهلیت اشاره کرده‌اند.

وی خاطر نشان کرد:روایت شده وجود نازنین امام صادق(ع) هر گاه می‌خواستند حقوق مالی مردم مدینه را پرداخت نمایند به وسیله مادر یا همسر بزرگوارشان این اقدام را انجام می‌دادند. واین نکته بسار مهمی است که چرا از بین اصحاب برجسته، امام معصوم یک بانو را برای چنین امری انتخاب می‌کنند؟ یا گاهی حضرت مراجعه کنندگانی که سوالی به همراه داشتند را به یکی از زنان یا کنیزان زن ارجاع می دادن و از این نمونه‌ها در تاریخ بسیار است.

وی ادامه داد: زن و فرهنگ زنانگی در کنار نقش‌های مختلف مادرانه در تاریخ اسلام تبیین شده است. چنین رخداد و حوادث تاریخی نشان از کد و پیغامی مهم هستند که گاهی اسلام برای مبارزه با اندیشه جاهلیت عصر خویش با بیش از حد ارزش و بهاء دادن به زنان می‌خواهد شان و جایگاه واقعی زنان را برای ما به تصویر بکشد.

زن و زنانگی، عنصری حیاتی در پروژه تمدن‌سازی

استاد دانشگاه جامعه الزهرا در خصوص اهمیت و ضرورت نقش و جایگاه زن در مقوله تمدن سازی، بیان کرد: گفتگوهای برجای مانده میان مادر امام حسن عسگری (ع) و جعفر کذاب که بخش قابل توجهی از آن مواجهه کلامی و اعتقادی در خصوص اندیشه امامت و… می باشد و همچنین گفت‌وگوهای میان مادر امام زمان (عج) و عمه بزرگوار حضرت، همگی نشان از  تلاش امامان بزرگوار برای نشان دادن جایگاه واقعی زن و مفهوم زنانگی در تاریخ اسلام محسوب می شود.

در پایان طیبی با بیان اینکه نقش و اهمیت مادران اهل بیت (ع) قابل الگوگیری است، تاکید کرد: اگر اطلس و تصویری از تمامی عصر ۲۵۰ ساله زندگی و تاریخ و سیره اهل بیت و امامان معصوم (ع)  را ترسیم کنیم متوجه خواهیم شد مادران هفت تن از امامان بزرگوار از چندین بخش و نقطه جغرافیایی جهان و دیگر سرزمین ها برگزیده و انتخاب شده اند. این نکته بسیار قابل تامل و توجه است. در نهایت ما را بدان جا می رساند که بگوییم زن در پروژه تمدن سازی جایگاه و نقش بسیار مهمی دارد.