فلسفه بعثت و آغاز رسالت پیامبر رحمت (ص) برگستره جهان

به گزارش روابط عمومی دانشگاه روزنامه ایران به مناسبت سال‌روز مبعث نبی مکرم اسلام یادداشتی از حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد مهدی تسخیری معاون ارتباطات و امور بین الملل دانشگاه ادیان و مذاهب منتشر کرد.

متن کامل این یادداشت به شرح زیر است:

ای مردم، در حقیقت برای شما از جانب پروردگارتان برهانی آمده است و ما به سوی شما نوری تابناک فرو فرستادیم (نساء: ۱۷۴).

۲۷ ماه رجب یادآور یکی از روزهای تاریخی کم‌نظیر است و بحث، نقطه عطف تاریخ بشری است. بدون شک اصل وجود پیامبر خدا رحمتی برای جهان بشریت در همه دوران است. خاتم الاولیا و الاوصیا حضرت اما مهدی (عج) می‌فرماید: «خداوند محمد را برانگیخت تا رحمتی برای جهانیان باشد و نعمت خود را تمام کند» (بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۹۴).

۱ جامعه‌های بشری معاصر تشنه مبادی اخلاق عملی است و نبود آن آسیب‌های غیرقابل جبرانی را تحمیل کرده است. درک مبعث نبوی دریافت اخلاق متعالی انسان و حیانی است که خو پیامبر (ص) فرموده است: «من مبعوث شدم تا بزرگواری‌های اخلاقی را کامل کنم» (بحارالانوار، ج۱۶، ص۲۱۰).

در اینجا کافی است به توصیف زمانه بعثت نبوی از زبان امیرمؤمنان گوش فرا دهیم تا جایگاه تأثیرگذار این بعثت نبوی هویدا شود. حضرت علی زمانه پیامبر را این‌گونه به نمایش گذارد: «خداوند پیامبر را در زمانی فرستاد که روزگاری بود پیامبری برانگیخته نشده بود و مردم د رخوابی طولانی به سر می‌بردند و فتنه‌ها بالا گرفته و کارها پریشان شده بود و آتش جنگ‌ها شعله می‌کشید و دنیا بی فروغ و پر از مکر و فریب گشته، برگ‌های درخت زندگی به زردی گراییده و از به بار نشستن آن قطع امید شده بود» (نهج البلاغه، خطبه ۸۹).

از این رو، پرداختن به چرایی گرامی‌داشت این روز به معنای آن است که می‌توان بشریت معاصر را با آموزه‌های وحیانی از فساد و ظلم روزافزون امروز نجات داد، همانگونه که انسان‌های زمان بعثت با پیام‌های رسول خدا(ص) از بت‌پرستی و جهل و ظلم زمان‌های دور رهایی یافتند. اهداف بعثت انبیا و خاتم پیامبران الهی یکتاپرستی، رویگردانی از طاغوت، تبیین آیات و خواندن پیام‌های الهی بر مردم، پاکسازی و تزکیه مردم، آموزش، دعوت مردم به خوبی‌ها، بازداشتن آنان از بدی‌ها، آزادسازی نعمت‌های پاکیزه و مطبوع و تحریم هر چیز پلید و منفور، برداشتن زنجیر از گردن مردم مستضعف و ستمدیده است.

«در حقیقت، در میان هر امتى فرستاده‌اى برانگیختیم [تا بگوید:] خدا را بپرستید و از طاغوت [فریبگر] بپرهیزید. پس، از ایشان کسى است که خدا [او را] هدایت کرده و از ایشان کسى است که گمراهى بر او سزاوار است. بنابراین در زمین بگردید و ببینید فرجام تکذیبکنندگان چگونه بوده است» (نحل: ۳۶). امیرمؤمنان، حضرت علی(ع) در نخستین خطبه نهج‌البلاغه، هدف از بعثت انبیا را چنین عنوان می‌کند: خداوند سبحان پیامبرانى از فرزندان آدم برگزید که در برنامه وحى و امانتدارى در ابالغ رسالت از آنان پیمان گرفت، آن زمان که اکثر انسان‌ها عهد خدا را به امور باطل تبدیل نموده و به حق او جهل ورزیدند و براى او از بتان همتا گرفتند و شیاطین آنان را از معرفت به خداوند بازداشتند و رابطه بندگى ایشان را با حق بریدند. پس خداوند رسولانش را برانگیخت و پیامبرانش را به دنبال هم به سوى آنان گسیل داشت، تا اداى عهد فطرت الهى را از مردم بخواهند و نعمت‌هاى فراموش شده او را به یادشان آرند و با ارائه دلایل بر آنان اتمام حجت کنند و نیروهاى پنهان عقول آنان را برانگیزانند و نشانه‌هاى الهى را به آنان بنمایانند: از این بلند آسمان که بر بالاى سرشان افراشته و زمین که گهواره زیرپایشان نهاده و معیشت‌هایى که آنان را زنده می‌دارد و اجل‌هایى که ایشان را به دست مرگ می‌سپارد و ناگواری‌هایى که آنان را به پیرى می‌نشاند و حوادثى که به‌دنبال هم بر آنان هجوم مى‌آورد. خداوند سبحان بندگانش را بدون پیامبر، یا کتاب آسمانى، یا حجتى لازم، یا نشان دادن راه روشن رها نساخت. پیامبرانى که کمى عددشان و کثرت تکذیبکنندگانشان آنان را از تبلیغ بازنداشت، از پیامبر گذشته‌اى که او را از نام پیامبر آینده خبر دادند و پیامبر آیندهاى که پیامبر گذشته او را معرفى کرد.

۲ شاید ارزش این روز به این باشد که ما را به روز تولد اسلام پیوند می‌دهد، زیرا اسلام به‌عنوان یک پیام، یک درخواست درونی، یک حرکت و یک روش، در واقعیت مردم، در این روز متولد شد. یادآوری مبعث برای ما فقط یادآوری تاریخ نیست، بلکه بیدارکردن مسئولیتی است که بر عهده هر زن و مرد مسلمان و جامعه‌ای است که در آن زندگی می‌کند، تا اسلام را با تمام وجود باور کند و در تمام لحظه‌ها با او زندگی کند و خدا را در اندیشه و گفتار و کردار خود به یاد داشته باشد. همان راه خدا را طی کند، که رسول خدا (ص) پیمود و مسلمانان مؤمن از آنجا گذر کردند، انسان‌های مسلمان، قرآن را آن‌گونه که رسول خدا (ص) بیان کرده به کار گیرند و به اسالم ایمان آورند. رسول خدا (ص)، اسالم را وابستگی اندیشه‌ای، عاطفی، روحی و حرکتی می‌دانست، زیرا تلاش وجدانی فرد مسلمان با باور اسلام در شخصیت او مرتبط است. بنابراین، زندگینامه پاک نبوی، به ما یادآور می‌شود که هر مسلمانی که به اسلام روی می‌آورد، الگو بودن برای سایر انسان‌ها در زندگی را برای خود انتخاب کرده است، یعنی خود، پیامبر زمانه خود است و در برابر خداوند و همه انسان‌ها پاسخگو خواهد بود.

بزرگداشت این روز به معنای آن است که هر مسلمان وظیفه پیامرسانی از سوی فرستاده خدا دارد. مهم‌ترین پیام مبعث این است که خودمان، الگوی کرداری پیام‌های وحیانی باشیم، همان‌گونه که در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است: «ای مفضل به شیعیان ما بگو: با پرهیز از گناهان و نافرمانی خدا و پیروی از رضای او، دعوت‌کننده ما باشند، اگر آنان چنین بودند، مردم به سوی ما می‌شتابند» مرد و زن در این تکلیف یکسان‌اند، هر کدام در جایگاه خود، در جامعه بشری یک پیامرسان مسلمان هستند.

معنای حقیقی مبعث همین است که همه احساس پیامبرگونه داشته باشند؛ خواسته قرآن همین است: «قطعاً براى شما در الگوگیری از رسول خدا (ص) سرمشقى نیکو است: براى آن کس که به خدا و روز بازپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد می‌کند» «احزاب: ۲۱). و این همان چیزی است که ما باید بدانیم و فلسفه حقیقی بقای اسلام در بیش از چهارده قرن، وجود انسان‌های پیامبرگونه مسلمان و تجلی‌بخش حقیقت وحیانی و نمایانگر زندگی سعادتمند دنیوی و اخروی انسانی است. و نیز باید بدانیم که مسئولیت در حال حاضر بر عهده ماست، ما مسلمانانی که در یکی از سخت‌ترین مراحل تاریخ اسالم زندگی می‌کنیم، زیرا چالش‌های عمدهای که امروزه مسلمانان با آن مواجه هستند، چالش‌های «ضعف فرهنگ وحیانی» است که در بیشتر مراکز علمی جهانی ریشه دوانده است.

۳ شاید بتوان گفت در طول تاریخ گذشته و نیز معاصر، مهم‌ترین چالش فراروی انسان، هجمه‌های فرهنگی (اتحاد، استکبار و انحراف نظام سلطه) برای سرکوب اندیشه‌های فرهنگی وحیانی در پرتو پوشش مفاهیم ظریف و جذاب است؛ مفاهیم و واژه‌هایی که به‌طور عمده برگرفته از تعالیم آسمانی است. واژه‌های آزادی، حقوق بشر، کرامت انسانی، حقوق بشردوستانه، سیادت و استقلال، برابری و برادری، انسان‌دوستی‌، ظلم‌ستیزی، عدالتخواهی و گسترش عدالت، نوعدوستی، مبارزه با افراط‌گری و خشونت و نژادپرستی و زندگی طبقاتی و ده‌ها واژه و مفهوم دیگر، که همه برگرفته از روح پیام‌های آسمانی است؛ اما متأسفانه این واژه‌ها با رندی و به ظاهر اهداف اصلاح‌خواهانه مورد تعدی اندیشه‌های استکبارخواهی قرار گرفته است. روز مبعث روز رهایی این واژه‌ها و بازگشت به جایگاه وحیانی و انسانی خود و روز رهایی انسان است.

«ای پیامبر! ما تو را گواه و نویددهنده و هشداردهنده فرستادیم که به فرمان خدا به سوی او دعوت کنی و چراغی روشنی‌بخش باشی» (احزاب: ۴۵-۴۶).