طرح مسئله چندهمسری و ازدواج موقت مداومت ازدواج را به خطر می‌اندازد

به گزارش روابط عمومی دانشگاه ادیان و مذاهب به نقل از ایکنا، زهرا داورپناه، عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات زن و خانواده حوزه خواهران، در پانزدهمین پیش نشست کنفرانس بین المللی الهیات عملی با موضوع «الهیات تداوم» که به همت دانشکده زن و خانواده دانشگاه ادیان و مذاهب و با همکاری دبیرخانه این کنفرانس برگزار شد گفت: ما امروز در فضای فرهنگی هستیم که هیچ چیز به نفع خانواده پایدار و ازدواج نیست، گاهی گفته می‌شود چرا باید برای یک لیوان شیر، یک گاو بخریم؟ چرا باید به پای یکنفر بسوزیم و بسازیم؟ انواع و اقسام فلسفه‌های فکری ضد ازدواج و ضد تاهل در اطراف ما وجود دارد؛ سخنان چند سال قبل آقای ملکیان از انواع فاخر آن است و گونه‌های غیر فاخر زیادی هم وجود دارد.

وی افزود: این مباحث روشن و ساده هست و منطقی دارد که فرد به راحتی آن می‌پذیرد، منطقی مانند اینکه انسان چرا همیشه باید با یکنفر زندگی کند و تجارب نو و جدید نداشه باشد؟ یا چرا دوره جوانی را هرقدر که می‌توانیم افزایش ندهیم و چرا جوانی نکنیم و بعد ازدواج؟ همچنین تاکید بر حال خوب در رابطه و شادبودن دائمی در زندگی، بر ضد ازدواج است زیرا انسان باید در طول سالیان طولانی با یکنفر زندگی کند و گاهی در بدترین حالات روحی طرف مقابل باید حضور داشته باشد و این ملال‌آور است.

داورپناه تصریح کرد: بدیهی است که مدیریت وضعیت‌های کم‌تعهدتر و کم مسئولیت‌تر آسانتر است و شور و لذت بیشتری هم دارد و رابطه را به مثابه مکان ورود و خروج توصیف می‌کند، درست مانند حضور در یک مهمانی که خود را می‌آراییم و در مدت محدودی حضور داریم و وقتی کار مهمتری داشتیم یا خسته و دلزده شدیم از آن بیرون می‌رویم.  

عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات زن و خانواده با بیان اینکه در فیلم‌های ایرانی، احساسات در ازدواج در بالاترین حد توصیف می‌شود، اظهار کرد: این در حالی است که ازدواج، وضعیت پایداری و تداوم دارد و محدودیت ایجاد می‌کند و احساسات بخشی از آن است؛ حتی در مورد ازدواج‌های موجود هم بر ایجاد شور و نشاط افزون تاکید می‌شود یعنی باید انرژی زیاد صرف آن شود، نباید بگذارید عادی شود تا آن شور حفظ شود و ... و همین هم مشکلاتی ایجاد می‌کند.

ارزش عمل کم ولو مداوم در روایات

داورپناه بیان کرد: در روایات متعدد در اهل سنت و شیعه از پیامبر(ص) نقل شده است که پرسیدند کدام عمل در نزد خدا محبوبتر است و ایشان فرمودند عملی که در آن تداوم و مداومت بیشتری باشد؛ امام صادق(ع) هم فرمودند که من دوست دارم در اعمالم مداومت داشته باشم. این مداومت ولو اندک مورد تاکید در لسان معصومین(ع) است و این نشان می‌دهد آن بزرگواران به این مسئله اشراف داشتند که عملی می‌تواند مداوم باشد که اندک باشد و  صرفا مبتنی بر احساسات پرشور نباشد و تداوم با حدت و کثرت سازگار نیست. مثلا ماه رمضان که ماه خاصی است زمانی پرشور است که همین یک ماه باشد یا حج یکبار واجب شده و نماز که عمل کوتاهی است بر مداومت آن تاکید شده است.

وی اضافه کرد: گاهی از منظر دینی هم برخی زیرآب این مداومت را در قالب طرح مسئله چندهمسری و ازدواج موقت می‌زنند و این هم گاهی به مد مذهبی متاخر تبدیل و با ادبیات جدید مطرح می‌شود. احادیثی داریم که «ذواقون» یعنی کسانی که با ازدواج ذوقی و چشیدنی برخورد می‌کنند مورد لعن هستند. البته مشکل امروز این است که تداوم، ارزش تلقی نمی‌شود و کسی که می‌خواهد تداوم داشته باشد باید تلاش کند.

داورپناه اظهار کرد: یک پاسخ برای این مشکل آن است که نفس بودن با یکنفر در زندگی ممکن است بعد از مدتی شور و هیجان اولیه را نداشته باشد ولی عمقی به انسان می‌دهد که او را جذب یک حیات انسانی می‌کند، همانطور که انجام عبادات ولو اندک توصیه و واجب شده است. البته من بحث را فراتر برده و می‌گویم در ازدواج خوب است که شور از بین می‌رود. در روایت داریم که هر کسی ازدواج کند نیمی از دین او کامل شده و باید برای حفظ بخش دیگر بکوشد.

وی افزود: با ازدواج نیمی از انرژی انسان که باید برای حفظ دینش صرف شود ذخیره می‌شود، و خود این اتفاق خوبی است، یا بر سادگی در ازدواج تاکید شده زیرا این سادگی باعث تداوم ارتباط می‌شود و علاوه بر این به نظر می‌رسد کف احساسات، مطلوب است و حداقل نامطلوب نیست برخلاف روایات کنونی که ازدواج یک اتفاق هیجان‌انگیز و پر از تعقیب و گریز و ... است. 

کارکرد بزرگ ازدواج

داورپناه گفت: یکی از کارکردهای مهم ازدواج این است که پهنای باند ذهنی و فکری را آزاد کند تا فرد بتواند وقت و فرصت خود را صرف امور دیگر بکند به همین دلیل در لسان دین، تاکید بر سکونت وجود دارد و سکونت حالتی است که احساسات در آن کم است در حالی که در روابط بیرون ازدواج، سکونت نیست و پهنای باند فکری افراد درگیری بیشتری دارد.

وی اضافه کرد: در اسلام طلاق، حلال است ولی تا حد امکان مورد توصیه نیست و مذموم دانسته شده است ولی اگر فرد به خاطر زوجیت از تکامل بازداشته شود در اینجا مذموم نیست، به ههمین دلیل، دشوار کردن طلاق بیش از آنچه که مد نظر شرع است ابداعی است که در کشور ما رخ داده است و احتمالا به خاطر مشکلاتی که دارد و از جمله نوع فرهنگ ایرانی. اینکه ما افراد را پشت در خروجی زندگی نگه داریم و دائما برای طلاق، مانع بگذاریم اتفاق بدی است و موجب می‌شود تا فرد انرژی خود را صرف موضوعی بکند که او را از کارهای دیگر بازمی‌دارد پس نباید بیش از حد آن را سخت بگیریم. گاهی با طلاق فرد می‌تواند به راحتی وارد زندگی دیگری بشود و موفق هم باشد.

داورپناه با بیان اینکه در رسانه‌ها تصویر زیبا و دلپذیری از ازدواج ارائه می‌شود به ضرر ساحات دیگر زندگی بشری است، گفت: من مخالف صرف انرژی و توجه به شور در ازدواح نیستم و منظورم این نیست که اجازه دهیم ازدواج ما کم عاطفه و بی حس باشد ولی باید به بحث تداوم بیندیشیم.

تناسب ازدواج با آهستگی و مداومت

وی تاکید کرد: شاید این موضوع قابل تحقیق باشد که ذات ازدواج با مداومت و آهستگی، بیشتر تناسب دارد تا فضای عاطفی حاد و شدید که در امر بیرون از خانواده و یا قبل از خانواده است بنابراین ضرورتی ندارد آن احساسات را به نحوی در درون ازدواج جاساز کنیم؛ به نظر بنده این مسئله نشدنی و ضد فلسفه خانواده است؛ مانند اینکه یک حساب بانکی خوبی لازم است تا انسان زندگی خود را به خوبی بگذراند ولی اگر دائما وقت او مشغول این باشد از زندگی غافل خواهد شد. 

داورپناه تاکید کرد: بنابراین شاید بتوان از تفکری دفاع کرد که از ملال و کم شوری و کمینگی در ازدواج و رابطه دونفره دفاع کند و در عوض بر مزایای مداومت نه به مثابه امری نگهدارنده بلکه آزادکننده به سوی سایر ابعاد زندگی و فعالیت‌های انسانی تاکید کند.