نگاهی اجمالی به حسب و نسب امام مهدی (عج) در «صحاح سته»

از بیان احادیث به صورت مختصر در می‌یابیم که در مورد حتمی بودن امام مهدی (عج) و مهدویت در منابع حدیث اهل سنت مباحث مفصلی شده است به طوری‌که اکثر علمای اهل سنت (از مذاهب اربعه) به نحوی به مسئله مهدویت پرداخته اند.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه؛ماموستا رحمن غریبی دانشجوی دکتری رشته مذاهب اسلامی گرایش تقریب دانشگاه ادیان و مذاهب در یادداشتی با موضوع «نگاهی اجمالی به حسب و نسب امام مهدی (عج) در صحاح سته» آورده است:

بدون شک یکی از مولفه های مهم حیات اجتماعی بشر، مسئله دین و اعتقادات دینی است، چرا که هویت آدمی با اعتقادات او شکل می گیرد.

کمتر ملت و جامعه ای را می توان یافت که معارف دینی در آن رسوخ نکرده باشد؛ بیان اعتقادات و برداشت های و تصورات آدمی، باورهای اصیلی است که با فطرت و عقل آدمی عجین شده و در طول تاریخ، ذهن انسان ها را به خود مشغول کرده است، یکی از این اعتقادات، اعتقاد به وجود منجی و موعود مسلّم آخر زمان است که در هر ملت، مذهب و حتی بین معتقدان به ادیان غیر الهی نیز مطرح بوده است.

این اعتقاد بین پیروان ادیان الهی، رنگ و بوی خاص به خود گرفته است و هر کس در این راستا، طبق معتقدات خویش، آن حقیقت موعود را انتظار می کشد.

این حقیقت، در عقاید و معارف اسلامی تحت عنوان (مهدی) تبلور یافته و اذهان را متوجه خود کرده است.

بی تردید از بخش های مهم عقاید اسلامی، اعتقاد به مهدویت است، گفتار حاضر در پی اثبات این مدعی است که در معتبرترین منابع حدیثی اهل سنت «صحاح سته» در احادیث فراوانی ، اصل اعتقاد به مهدی و حسب و نسب آن بزرگوار حتی بعضی از علایم و شرایط خروج و ظهور حضرت مهدی مطرح شده است.

بسیار روشن است که بحث های  تطبیقی در روایات به ویژه موضوع مهدویت بسیار جذاب بوده و بعلاوه موجب انسجام و اتحاد در تفکر و اندیشه اسلامی خواهد شد .

بخصوص در زمان کنونی که از درون و بیرون دنیای اسلام بر طبل اختلافات کوفته می شود، بحث ها و گفتمان هایی چون گفتمان مهدویت و تطبیق آن در روایات فریقین موجب اتحاد در تفکر و در نهایت اتحاد عمل خواهد شد .

1 - حسب و نسب

شناخت هر چیزی به اصل و حسب و نسب آن است و شناخت موضوع مهمی چون مهدویت و اعتقادت به امام مهدی به آن است که حسب و نسب آن بزرگوار مشخص شود.

همچنان که در کتب معتبر اهل سنت همچون «صحاح سته» حسب و نسب آن بزرگوار را نقل کرده اند در کتب سایر فریقین مطرح است و نقطه اشتراک و وحدت در عقیده می باشد.

الف - مهدی از فرزندان عبدالمطلب است.

ابن ماجه (ره) در سنن با اسناد خود از انس بن مالک (رض) از حضرت رسول خدا (ص) روایت کرده است.

از رسول خدا (ص) شنیدیم که فرمود: ما فرزندان عبدالمطلب سروران اهل بهشت هستیم؛ من و حمزه و علی، جعفر و حسن و حسین و مهدی (سنن ابن ماجه، ج 2، صفحه 1368، ح 4087).

مقدس شافعی در عقد الدرر این حدیث را نقل کرده است و سپس اضافه می کند که عده ای از پیشگامان و بزرگان حدیث مثل ابن ماجه قزوینی در سنن و نیز ابوالقاسم طبرانی درالمعجم و حافظ ابو نعیم اصفهانی و دیگران این حدیث را نقل کرده است (عقد الدرر، باب هفتم،ص 195) این حدیث دلالت دارد که امام مهدی از فرزندان عبدالمطلب بن هاشم  قرشی کنانی است.

ب – مهدی از اهل بیت پیامبر (ص) است.

در روایات صحاح سته و کتاب های معتبر اهل سنت بیان شده است که مهدی از اهل بیت پیامبر (ص) است، هر چند از نظر الفاظ و عبارات با سایر روایات مشابه کمی متفاوت است.

ابو داوود (ره) در سنن خود با اسناد خود از زر بن حبیش از عبدالله بن مسعود روایت کرده است که پیامبر خدا فرمود: اگر از عمر دنیا جزء یک روز باقی نمانده باشد، آنقدر خداوند آن روز را طولانی خواهد کرد تا آن که مردی از اهل بیت مرا برانگیزد که اسمش نظیر اسم من است (سنن ابو داوود، ج 2 ، ص 309، ح 4282) این حدیث را احمد بن حنبل (ره) در کتاب سند خود ابن ابی شیبه در المصنف و بیهقی در کتاب الاعتقاد نقل کرده اند.

ج – مهدی از فرزندان فاطمه است.

روایاتی در صحاح سته دلالت بر این دارد که امام مهدی از فرزندان حضرت فاطمه (س) است؛ ابن ماجه (ره) در سنن خود، اسناد خویش از سعید بن مسیب از ام سلمه(رضی) همسر رسول خدا نقل کرده است که پیامبر  (ص) فرمود: المهدی من ولده فاطمه؛ مهدی از فرزندان فاطمه است.(سنن ابن ماجه ، ج2، حدیث 4086).

این حدیث را برخی دیگر از علمای اهل سنت در کتب معتبر خود آورده اند از جمله طبرانی در المعجم الکبیر و حاکم نیشابوری در المستدرک. (المعجم الکبیر، ج 23، ص 267، المستدرک حاکم ، ج4، ص 557).

از بیان احادیث به صورت مختصر در می‌یابیم که در مورد حتمی بودن امام مهدی (عج) و مهدویت در منابع حدیث اهل سنت مباحث مفصلی شده است به طوریکه اکثر علمای اهل سنت (از مذاهب اربعه) به نحوی به مسئله مهدویت پرداخته اند، اما نگارنده به خاطر جلوگیری از اطاله کلام از بیان آنها خودداری نموده است.

امید است که با بهره گیری از این احادیث ضمن گسترش موضوع مهدویت و موعود در جهان که منجر به امید آفرینی در بشریت می شود از آن به عنوان یکی از کانون های تقریب بین مذاهب اسلامی و گفت‌وگوی بین ادیان استفاده نمائیم.