حکومت نهادی است که جلوی تهدیدها و شرارت‌ها را می‌گیرد

به گزارش روابط عمومی دانشگاه ادیان و مذاهب، نشست «کاربست اندیشه‌ورزی قرآنی در عرصه سیاسی» به همت دانشکده علوم و معارف قرآن  در روز سه شنبه ۲۳ فروردین ۱۴۰۱ به صورت مجازی برگزار شد. در این جلسه حجت الاسلام والمسلمین دکتر نجف لک‌زایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به سخنرانی پرداخت.
دکتر لک‌زایی در ابتدای جلسه ضمن اشاره به اینکه هدف از بعثت این بود که انسان بتواند با عمل به برنامه انبیا الاهی به کمال برسد گفت: بعثت برانگیختگی درون پیامبر است و پیامبر می‌خواهد تحول درونش را بر دیگران نیز عرضه کند. نقطه شروع این فرایند ایمان به غیب و ایمان به آیات الاهی است. قرآن کتابی‌ است برای هدایت انسان است که باید به آن توجه کرد. از توجه به آیات قرآن ۵ نهاد ضروری و حیاتی را می‌توان استخراج کرد که قرآن به آنها اشاره کرده است؛ ۱. نهاد خانواده که وظیفه‌اش بقای نسل است. ۲. نهاد بهداشت که وظیفه‌اش حفظ سلامت جامعه است. ۳. نهاد تعلیم و تربیت که وظیفه‌اش انتقال فرهنگ است. ۴. نهاد اقتصاد که وظیفه‌اش تأمین معیشت است. ۵. نهاد حکومت که وظیفه‌اش تأمین امنیت است. در قرآن درباره همه این نهادها مطالب متوعی آمده است.

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه ما دین را در این نهاد‌ها نیاوردیم؛ چون دین فرا نهاد است و نهاد نیست و دین ارزش‌های حاکم بر این نهادها را مشخص می‌کند گفت: بشر چهار نهاد اول را برای رفع نیازهایش می‌سازد اما حکومت نهادی است که جلوی تهدیدها و شرارت‌ها را می‌گیرد. نهاد حکومت فعلش فعل سیاسی است و نهادی است که حافظ دیگر نهادها است. بنابراین نهاد حکومت بر آن چهار نهاد دیگر اشراف دارد و دین بر حکومت اشراف دارد. ما مبدأ، مقصد، محرک‌ها، متحرک‌ها و زمان و مکان داریم. در این تقسیم‌بندی ما متحرک هستیم و محرک‌های معرفتی و انگیزشی هستند که ما را از مبدأ به مقصد رهنمون می‌کنند. محرک‌های معرفتی در اندیشه مؤمن علاوه بر دانش روز شامل دین هم می‌شود؛ یعنی مؤمن از قرآن و سنت به عنوان منابع معرفتی استفاده می‌کند. همچنین محرک انگیزشی برای انسان موحد حرکت برای خدا است.

لک‌زایی در ادامه با اشاره به اینکه مباحث حوزه حکومت شامل سیاست داخلی و سیاست خارجی می‌شد به بررسی سوره ممتحنه پرداخت. او سوره ممتحنه را راهنمای سیاست خارجی کشورهای اسلامی دانست و گفت: خداوند در آیه اول این سوره به جامعه مؤمنین می‌گوید که دشمنان خدا را به عنوان اولیا و دوست انتخاب نکنید؛ چراکه آنها حق را قبول نکردند. البته باید توجه داشت که شأن نزول این سوره درباره رفتار حاطب ابن ابى بلتعه است. با این حال خداوند در آیات ۸ و ۹ این سوره مبنای سیاست خارجی حکومت‌های اسلامی را مشخص می‌کند. خداوند در این آیات به این سؤال که آیا دولت اسلامی فقط با کشورهای اسلامی ‌می‌تواند رابطه داشته باشد یا خیر و اینکه مجاز به برقراری رابطه با دیگر کشورها نیز است یا خیر پاسخ می‌دهد. خداوند در این آیه می‌گوید که کشورهای غیر مسلمان دو دسته‌اند؛ اول: آنهایی که با مسلمانان دشمنی نمی‌کنند که ارتباط با آنها اشکالی ندارد. دوم: آنهایی که بخشی از سرزمین مسلمانان را اشغال می‌کنند یا مسلمانان را اخراج می‌کنند ـ مثل اسراییل ـ یا اینکه علیه دین مسلمین اقدام می‌کنند  یا به دشمنان کمک می‌کنند. با این دسته از کشورهای نباید وارد رابطه شد. خداوند در این سوره یک قاعده را نیز می‌دهد که «خدا عدالت خواهان را دوست دارد»؛ بنابراین با کافران عادل می‌توان وارد ارتباط شد.

در انتهای این جلسه حجت‌الاسلام والمسلمین لک‌زایی به سؤالات حاضران پاسخ داد.