مسیحیان مصیبت زده سوریه و عید پاک

اسقف اعظم کلیسای ارتدوکس سوریه برای شرکت در مراسم عید پاک دشواری های سفری 680 کیلومتری را  بر خود هموار کرده و از دمشق به این شهر واقع در شمال شرق سوریه آمده است. این مراسم از روزها پیش برنامه ریزی شده و برای هر چه بهتر برگزار شدن آن زحمات و هزینه های زیادی صرف شده است زیرا عید پاک یا همان رستاخیز مسیح در کنار جشن های کریسمس مهم ترین جشن مذهبی مسیحیان محسوب می شود و حتی در بحبوحه یک جنگ داخلی هم نمی توان از آن صرف نظر کرد. این مراسم آنهم در زمانی که آینده جامعه مسیحیان سوریه در هاله ای از ابهام قرار دارد در واقع نمایشی از اتحاد و قدرت مسیحیان سوریه است زیرا گروه تروریستی داعش حملات بی شمار و هدفمندانه ای را علیه این اقلیت مذهبی انجام می دهد.

"ایشوف قوریه" دبیرکل حزب اتحادیه مسیحیان سوریه می گوید: "موجودیت ما به طور کلی در خطر قرار دارد". و البته با نگاهی به آن آدم ربایی های گروهی و گسترده توسط نیروهای داعش می توان به ابعاد این تهدیدها پی برد. در اواخر ماه فوریه بود که جهادی ها به شمار زیادی از دهکده های مسیحی نشین در نزدیکی رودخانه خابور واقع در شمال غرب شهر مرکزی حسکه حمله برده و 277 نفر از اهالی این روستاها را ربودند. البته در این میان 19 نفر از ربوده شدگان که غالبا افراد پیر و مریض بودند آزاد شدند اما از سرنوشت دیگر ربوده شدگان تا این لحظه هیچ اطلاعی در دست نیست. قوریه ادعا می کند:"آنها تلاش دارند که به هر وسیله ممکن ما را از سرزمین خود بیرون کنند". و سپس در حالی که سیگاری روشن می کند می گوید:"و البته تروریست ها موفق هم شده اند. در حال حاضر ما در آستانه یک مهاجرت بزرگ اجباری قرار داریم".

به گفته قوریه این "سیاست بیرون راندن" تخصص و ویژگی گروه تروریستی داعش نیست بلکه از جمله ویژگی های شخصیتی همه گروه های شورشی سوریه به شمار می آید:"در واقع ما در مرحله نخست از سوی نیروهای ارتش آزاد سوریه مورد حمله قرار گرفتیم و سپس القاعده یا همان جبهه نصرت به ما حمله ور شدند و از یک سال پیش با بزرگترین دشمن یا همان داعش طرف هستیم". این منطقه که در واقع جزیره نام دارد از بسیاری جهات از جمله به دلیل بی شمار حوزه های نفتی و کشاورزی پررونق برای همه گروه های معارض جذاب است. افزون بر آن جزیره منطقه ای مرزی نیز به شمار می رود که در کنار مرزهای عراق و ترکیه قرار گرفته است.

تا قبل از آغاز جنگ داخلی سوریه بیش از 150 هزار نفر در این منطقه واقع در شمال شرق کشور زندگی می کردند. قوریه در حالی که حسرت و اندوه در نگاهش موج می زند می گوید:" امروزه تنها نیمی از آن جمعیت در این جا باقی مانده اند. اکثر آنها به اروپا فرار کردند زیرا کشورهای اروپایی با شرایط سهل تری به مسیحیان مجوز اقامت می دهند. اما هنوز خانه ها و املاک خود را نفروخته اند". اما چنانچه این جنگ و حملات تروریست ها ادامه پیدا کند دیگر ساکنان جزیره نیز راه فرار را در پیش خواهند گرفت. سوریه دومین کشور در خاورمیانه است که مسیحیان فرهنگی بیش از هزار ساله در آن دارند. قوریه می گوید:"ما نماینده این فرهنگ در خاورمیانه هستیم و این ما بودیم که دیگر مسیحیان را به این سرزمین آوردیم. این جا وطن و تاریخ ماست".

سفر اسقف مار آفرام دوم به شهر قمیشلی جنبه های سیاسی ندارد  و حداقل دولت دمشق این گونه فکر می کند. اسقف اعظم بارها به قمیشلی سفر کرده است و ظاهرا دمشق چندان حساسیتی به سفرهای او نشان نمی دهد. قمیشلی این روزها به مرکزی خودمختار در کنار مناطق خودمختار کردها در شمال سوریه بدل شده است. هنوز هم ارتش سوریه پایگاه های اندکی در این منطقه دارد که البته گزارشی در مورد آن منتشر نمی شود. اما در جزیره دولتی محلی تشکیل شده است که اداره امور را در دست دارد و اگرچه که این مساله برای دولت دمشق غیرقابل قبول است اما ظاهرا حکومت سوریه در موقعیت فعلی قصد ندارد که علیه آن وارد عمل شود. ارتش سوریه با وجود برخورداری از پشتیبانی های شیعیان افغانی و ایرانی و عراقی و حزب اله لبنان ،در جنگ علیه گروه های تروریست شورشی به اندازه کافی مشغولیت دارد و گشودن جبهه ای جدید در برابر خود را منطقی نمی داند. به هر حال دمشق از هر گونه رویارویی با کردها و مسیحیان تحت هر شرایطی امتناع می کند و صد البته کردها و مسیحی ها هم از فکر جنگ علیه حکومت سوریه منصرف شده اند. بدین صورت دیگر از حملات هوایی و قربانی شدن غیرنظامیان خبری نیست و تا زمانی که یگان های وفادار به دمشق از این جهت اطمینان داشته باشند هیچ خطری از سوی آنان متوجه نیروهای کرد و مسیحی نخواهد بود.

این جا یعنی در شمال سوریه اما مانند مناطق مسیحی نشین عراق، مسیحیت نه تنها مذهب بلکه در حکم هویت این مردم است. اگرچه که اقلیت مسیحی این مناطق در طول تاریخ بارها مورد حمله قرار گرفتند اما موجودیت آنان همچنان دست نخورده باقی ماند. مردی که پرچم رنگارنگ عید پاک را به دست گرفته است می گوید: "مسیح دوباره زنده شده است". و مراسم با همه سنت های خود آغاز می شود. مسیحیان سوریه بر خلاف مسیحیان اروپا همه سنت های مسیحی را زنده نگه داشته و هرگز آن را به فراموشی نسپرده اند. از جمله این سنت ها همان چهل روز روزه داری است که با وجود مجوزهای کلیسای ارتدوکس مبنی بر آن که می توان تنها هفته اول و آخر را روزه گرفت، اما همچنان مانند گذشته از سوی این مردم به آن عمل می شود و در طول این چهل روز قبل از عید پاک از خوردن گوشت و تخم مرغ و لبنیات پرهیز می کنند.

"بهانان هندو" اسقف اعظم کلیسای شهر حسکه در حالی که در سالن پذیرایی مجلل کلیسا نشسته است ضمن ابراز رضایت از جشن های امسال و تقید مسیحیان سوریه به سنت های خود، از مهاجرت مسیحیان این کشور به اروپا اظهار تاسف می کند و عقیده دارد که این گروه باید برای زنده نگه داشتن سنت های مسیحی دیر یا زود به سوریه بازگردند. هندو می گوید:" ما یک اقلیت هستیم و امروز نیز باید در کنار دیگران زندگی کنیم زیرا همگی در یک کشتی نشسته ایم. در حال حاضر کردها و ایزدی ها و شیعیان در فهرست مرگ داعش قرار دارند. این بربرها می خواهند همه ما را از بین ببرند و تنها با اتحاد می توان بر آنها غلبه کرد. همه ما اعم از مسلمان و مسیحی و غیره باید دست به دست هم بدهیم. با این حال مسیحیان در مناطق تحت اشغال داعش از این امتیاز برخوردارند که می توانند با پرداخت جزیه به زندگی روزمره خود ادامه دهند در حالی که شیعیان و کردها و ایزدی ها هر روز به دست داعش قتل عام می شوند. مسیحیان رقه تا مدتی زندگی عادی داشتند اما به هر حال زندگی زیر سایه داعش کار ساده ای نیست زیرا هر روز امکان تغییر نظر این گروه وجود دارد. به همین خاطر مسیحیان رقه نیز از این شهر فرار کرده و یا در حال فرار هستند".

در این میان اما مسیحیان سوریه نیز به ایفای نقشی فعال علیه داعش روی آورده اند. سازمان شبه نظامیان مسیحی از روزهای آغاز جنگ سوریه تشکیل شد و از ماه های اخیر ناگهان نقش پررنگی در مناطق خود بر عهده گرفته است. "کینو گابریل" سخنگوی شبه نظامیان مسیحی می گوید:" گروگان گیری های ماه فوریه در منطقه جزیره ناگهان ما را نیز به مانند مسیح بیدار کرد و ما نیز رستاخیز کردیم. سال پیش سربازانمان را به تعطیلات عید پاک فرستادیم اما امسال به شدت مشغول جنگ علیه داعش در کنار دریاچه خابور هستیم و متاسفانه نمی توانیم در این جشن ها شرکت کنیم".  گابریل در ادامه می گوید:" پیام مسیح انسانیت و عشق بود و پیام عید پاک نیز همین است. و در نهایت این انسانیت و عشق است که پیروز خواهد شد".

منبع: دی‌پرسه (اتریش)، ترجمه: محمدعلی فیروزآبادی- شفقنا