تفسیر مدرن حجاب در اسلام و مسیحیت

به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی، هشتمین نشست از دور دوم سلسله نشست‌های علمی پژوهشکده ادیان و مذاهب با عنوان تفسیر مدرن حجاب در اسلام و مسیحیت با سخنرانی دکتر فاطمه توفیقی عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب، چهارشنبه دوم اردیبهشت ماه 94 ساعت 11:00 در سالن کنفرانس شهید بهشتی برگزار می‌شود.

چکیده نشست:

شاید بتوان گفت که در میان فرایض دینی مسلمانان هیچ‌یک به اندازه حجاب (پوشش سر) زنان در دوران مدرن مورد توجه نبوده است. چه کسانی که به آن باور دارند و چه کسانی که آن را برای حفظ عفت لازم نمی‌دانند، مسلمانان و غیر مسلمانان، حکومت‌های اسلامی و غربی در دهه‌های اخیر به آن پرداخته‌اند. در این پژوهش با تبارشناسی تبیین علت وجوب حجاب در تفاسیر اسلامی و مسیحی، جریان بازتفسیر مدرن آن بررسی می‌شود.

فرمان حجاب در عهد جدید (۱ قرنتیان ۱۱: ۵-۱۶) فقط به زمان دعا و نبوت‌کردن مربوط می‌شود. به تدریج از قرن هجدهم بازتفسیر حجاب با «دیگری‌سازی» آن همراه شد، به این معنا که خود حجاب یا علت وجوب آن به اقوام دیگر (به خصوص یهودیان و ساکنان شرق)، یا زنان برابرگرا (در اواخر قرن نوزدهم) یا سایر گروه‌های غیرمعیار نسبت داده شد. این روند تا امروز ادامه داشته است و احتمالا در مخالفت اروپاییان با حجاب زنان مسلمان در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم بی‌تأثیر نبوده است.

اما آیه حجاب قرآنی (نور ۳۱ و احزاب ۵۹) نیز در باز تفسیر مدرن (پس از نیمه دوم قرن سیزدهم هجری/ اواخر قرن نوزدهم میلادی)‌ تحول یافته است. در تفاسیر پیشامدرن پوشش زنان کمتر با استفاده از حفظ عفت و مهار شهوت تبیین شده است. اما پس از مواجهه مسلمانان و غربیان، بسیاری از مصلحان مسلمان کوشیدند با استفاده از دلایل «عقلی» و «طبیعی» نشان دهند که حجاب نه تنها نشانه عقب‌ماندگی مسلمانان نیست، بلکه مایه مباهات زنان است. زیرا به کمک آن می‌توانند با حفظ عفت عمومی، وارد فعالیت اجتماعی شوند. مقایسه بازتفسیر مدرن آیه حجاب در مسیحیت و اسلام نشان می‌دهد که در این شرایط تقابلات بین فرهنگی بیش از هر چیز در تبیین پوشش سر موثر بوده است.

______________________

گفتنی است عناوین و زمان برگزاری دیگر نشست‌ها نیز به شرح زیر اعلام شده است:

نشست نهم: بررسی و نقد شبهات خمس / دکتر حسین رجبی / چهارشنبه 9 اردیبهشت‌ماه 94

نشست دهم: مفهوم الهام آسمانی (آکاشوانی) و جایگاه دریافت‌کنندگان آن (ریشی‌ها) در مکاتب آستیکه آیین هندو / دکتر محمد روحانی / چهارشنبه 16 اردیبهشت‌ماه 94

نشست یازدهم: بحران کاهش جمعیت و دیدگاه‌های فقهی درباره آن / دکتر رضا اسلامی / چهارشنبه 23 اردیبهشت‌ماه 94

نشست دوازدهم: الحاد جدید:‌ چیستی و دیدگاه‌ها / استاد علی شهبازی / چهارشنبه 30 اردیبهشت‌ماه 94

عناوین نشست‌های برگزار شده نیز به شرح زیر است:

بررسی نظرات ایران‌شناسان درباره دیانت زرتشتی / دکتر سید سعیدرضا منتظری

نقش آموزه‌های بنیادی انسان‌شناختی ـ کیهان‌شناختی ادیان بزرگ در تشریع کیفربدنی / دکتر حسین سلیمانی

امامت و عقلانیت / دکتر حمیدرضا شریعتمداری

سرشت انتحال و ابعاد اخلاقی آن / دکتر سید حسن اسلامی

تشیع سلوکی / دکتر علی آقانوری

گردشگری دینی؛ ‌ مطالعه موردی سیاحت - زیارت در مشهد / دکتر الله‌کرم کرمی‌پور

تحولات مرجعیت اخلاقی جوانان در ایران / دکتر مهراب صادق‌نیا