مفهوم زیارت و کارکرد آن در آیین کاتولیک و مقایسه آن با زیارت در مذهب شیعه

به گزارش مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی دانشگاه ادیان و مذاهب محمدجواد نوروزی دانشجوی رشته ادیان ابراهیمی از دانشکده ادیان با دفاع از پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان « مفهوم زیارت و کارکرد آن در آیین کاتولیک و مقایسه آن با زیارت در مذهب شیعه» از این دانشگاه فارغ التحصیل شد.

در این جلسه که یکشنبه اول شهریورماه 94 در سالن کنفرانس امام موسی صدر دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد دکتر حمید بخشنده به عنوان استاد راهنما، دکتر الیاس عارف زاده، استاد مشاور و دکتر ا... کرم کرمی پور در جایگاه استاد داور، به همراه نماینده معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی حضور داشتند.

در این دفاعیه که با حضور تعدادی از دانشجویان این دانشگاه برگزار شد، استاد داور پس از گزارش دانشجو از پایان نامه، به نقد و ارزیابی آن پرداخت.

سپس دانشجو با توجه به انتقادات استاد داور و نیز توضیحات اساتید راهنما و مشاور از پایان نامه خود دفاع نمود و در نهایت بعد از شور اساتید راهنما، مشاور، داور و نماینده معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی موفق به کسب امتیاز قبولی شد.

چکیده: با مطالعه اجمالی مسأله زیارت در کلیسای کاتولیک به این نتیجه می­رسیم که زیارت قدّیسین و اماکن زیارتی در این آیین، دارای اهمیت است. زیارت از دیدگاه کلیسای کاتولیک دارای دو معنا است: زیارت اماکن مقدّس زمینی و زیارت آسمانی، که این معنی با بحث صلیب و گناه اولیه گره خورده است. در زیارت آسمانی، فرد کاتولیک مسیحی می­بایست از طریق زندگی زائرگونه در زمین و از طریق اتّحاد با بدن مسیح که همان معبد واقعی است، به اورشلیم آسمانی نائل ­آید. مقام شفاعت کنندگی قدّیس، نقطه مرکزی باور به زیارت قدیّسان است، لذا فرد کاتولیک به امید شفاعت، به مسیح، مریم قدّیسه، روح القدس و قدّیسان متوسّل می­شود.

در مذهب شیعه نیز زیارت دارای مبانی الاهیّاتی عمیقی است، و باور بر این است که سابقه آن به سده­های اولیه تاریخ اسلام و زمان پیامبر اکرم (ص) می­رسد. چنانکه آیات قرآن دالّ بر زیارت حجّ، مشروعیت توسّل، شفاعت، ساخت بنا بر قبور اولیای الهی و روایات مشوّق زیارت اهلبیت (ع)، مؤید این مطلب است. مطابق برخی آیات و روایات، کعبه معظّمه دارای سمبلی آسمانی به نام «بیت المعمور» است که مکان زیارت ملائکه است، و طبق روایات دیگر، بیت المعمور، همان قلب مبارک پیامبر اکرم (ص) و انسان کامل است. این تفسیر، زائر مسلمان شیعی را ترغیب می­کند تا از طریق ولایت اهل بیت (ع) به زیارت واقعی و حرم حقیقی برسد.

با این حال، زیارت در کاتولیک و تشیّع، با چالش­های فراوانی روبرو بوده­ است. آیین پروتستان با اتّهام بدعت و شرک به کلیسای کاتولیک موجب سوء استفاده سیاستمداران شد و در برهه­ایی به تخریب کلیساها و لگدکوب کردن بدن قدّیسان و غارت اموال کلیساها اقدام نمودند. در جهان اسلام نیز، در سده­های اخیر فرقه تکفیری­ وهابیت با تخریب قبور و بی­احترامی به اولیا و صالحان و غارت اموال زیارتگاه­ها، همان می­کند که حاکمان ظالم با قدّیسان کردند. با این همه، زیارت در آیین کاتولیک و مذهب شیعه هنوز محور خداجویی، دین­ورزی، وحدت آیینی، همدلی اجتماعی، رونق اقتصادی و هنری است.

واژگان کلیدی: زیارت، کاتولیک، شیعه، قدّیس، امام، اماکن مقدّس