تبیین یگانه پرستی در متون وده ای و اوپه نیشدی

چهارمین کرسی‌ آزاداندیشی با عنوان «تبیین یگانه‌پرستی در متون وده‌ای و اوپه‌نیشدی» برگزار شد.

دکتر محمد روحانی سخنران این نشست و دکتر علی‌رضا ابراهیم نیز به عنوان ناقد نظریه در جلسه حضور داشتند.

محمد روحانی در ابتدای سخنان خود به تصویر خداپرستی در متون هندویی پرداخت و گفت: بر خلاف بسیاری از ادیان که رویکردی منسجم در مورد خدا در آن‌ها مطرح است، در متون هندو با نگاه ظاهری یک ملغمه و آشفتگی در مورد تبیین و تعریف مفهوم خدا دیده می‌شود. مسئله این است که بالاخره آیین هندو چه رویکردی در مورد خدا دارد.

وی در ادامه با اشاره به تبیین‌های برون‌دینی از هندوئیسم گفت: دو برداشت متفاوت از این مسئله هست: یک برداشت که توسط ماکس مولر رواج داده شد می‌گوید که هندوئیسم اصلاً اعتقاد به خدای یگانه ندارد و آن‌چه در خصوص خدای یگانه در این دین مطرح می‌شود چیزی نیست جز پرستش یک خدا از میان خدایان متعدد.

روحانی افزود: دیدگاه دوم نیز یگانه‌پرستی تکاملی است. بدین معنا که منشأ دین، باورهای ابتدایی مثل ترس از عوامل طبیعی است. اما تا حدودی می‌پذیرد که شمه‌ای از یگانه‌پرستی دارد اما نه آن یگانه‌پرستی بنیادی.

این استاد دانشگاه در مورد دیدگاه درون‌دینی گفت: اگر از یک فرد هندو سؤال کنید و یا به متون مقدس آنان مراجعه کنید، یک هندو به هیچ وجه خود را چندگانه‌پرست نمی‌داند.

روحانی سپس به تفکیک به بررسی یک به یک دیدگاه‌های مطرح در توحید در آیین هندو پرداخت و در پایان گفت: اگر زواید را از آیین هندو کنار بزنیم، به توحیدی می‌رسیم که بیشتر از توحید مطرح در ادیانی مثل مسیحیت به برداشت توحیدی مسلمانان از توحید نزدیک است. این نظریه از سوی چند تن از دین‌شناسان خارجی نیز تأیید شده است.

در ادامه نشست دکتر علی‌رضا ابراهیم به نقد نظرات دکتر روحانی پرداخت و گفت: اوپه‌نیشدنویسی هنوز ادامه دارد. البته بعضی تأثیرگذارتر هستند و جنبه مرجعیت‌شان بالاتر است و جامعیت بیشتری به لحاظ حجمی دارند. فرم توحیدی که در اوپه‌نیشدها مطرح می‌شود، نسبت به دوره‌های مختلف متفاوت است.

پاسخ‌گویی به سؤالات مطرح شده از سوی استادان و دانشجویان پایان‌بخش این نشست بود.

گفتنی است پنجمین و آخرین کرسی آزاداندیشی با حمایت شورای عالی انقلاب فرهنگی با عنوان «اندیشه حد وسط در اخلاق اسلامی» با ارائه نظریه دکتر سید حسن اسلامی و نقد و داوری دکتر محسن جوادی، پنج‌شنبه 3 دی ماه 94 ساعت 12:30 در محل سالن امام موسی صدر برگزار خواهد شد.