امکان های ذاتی اسلام و مسیحیت برای اصلاح: نقد دیدگاه های روشنفکران غیردینی ایرانی

به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی، یازدهمین کرسی آزاداندیشی پژوهشکده ادیان و مذاهب با عنوان «امکان‌های ذاتی اسلام و مسیحیت برای اصلاح: نقد دیدگاه‌های روشنفکران غیردینی ایرانی» سه‌شنبه 24 فروردین ماه 95 ساعت 11:30 با ارائه دکتر فاطمه توفیقی و نقد دکتر باقر طالبی دارابی در سالن کنفرانس امام موسی صدر برگزار می‌شود.

چکیده:

شاید گزافه نباشد که بگوییم اولین دغدغه متفکران ایرانی در صد و پنجاه سال گذشته نحوه تعامل با مدرنیته بوده است. در این میان نسبت میان دین و دینداری با نوسازی جامعه ایرانی نیز جایگاهی ویژه داشته است. به عبارت دیگر، سوال اصلی این است که آیا مدرن سازی مستلزم تحول در دین و دینداری است یا نه. اصطلاح «پروتستانتیسم اسلامی» به طور ویژه به نحوه تعامل با دین در دوران مدرنیته اشاره دارد. تلقی متفکران ایرانی از این اصطلاح هرچه باشد، گویا پیش‌فرض آنان این است که اتفاقی مشابه آنچه در مسیحیت و اروپا رخ داد، باید در جریان مدرن‌سازی ایرانی نیز صورت پذیرد. اما برخی متفکران (مانند سید جواد طباطبایی و محمدرضا نیکفر) نیز باور دارند که تحول دینی بار کجی است که به منزل تجدد نمی‌رسد. یکی از استدلال‌های آنان برای مدعایشان این است که به دلیل تفاوت ذاتی مسیحیت و اسلام، اگر هم تحول مسیحیت (در جنبش‌های اصلاحات و ضد اصلاحات) در مدرنیته اروپایی نقش داشته است، نمی‌توان این وضعیت را با ایران اسلامی منطبق ساخت. بنا دارم در این سخنرانی ادعاهای این نظریه پردازان غیردینی را درباره اسلام و مسیحیت و رابطه این دو دین با مدرنیته واکاوی و نقد کنم. ذات‌گرایی دینی، ارایه تصویری کلی‌گرایانه و گاه غیردقیق از تاریخ مسیحیت و اتکا به برخی منابع غیر موثق در توصیف وضعیت اروپا و ایران از مشکلات این ادعاهاست.