سعادت انسان از دیدگاه فخر رازی و علامه طباطبایی (بررسی مقایسه ای)

به گزارش مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی در این جلسه که چهارشنبه 29 اردیبهشت 95 در سالن کنفرانس شهید بهشتی دانشگاه ادیان و مذاهب با حضور دکتر محمد محمدرضایی به عنوان استاد راهنما، حجت الاسلام دکتر رضا الهی منش، حجت‌الاسلام دکتر حمید ملک مکان، اساتید مشاور و حجت الاسلام دکتر امیر جوان آراسته، خانم دکتر نعیمه پور محمدی و آقای دکتر علی عسکری در جایگاه اساتید داور برگزار شد دانشجو اکرم باغخانی از پایان نامه اش دفاع کرد.

در چکیده این پایان نامه آمده است: مسأله­ سعادت، یکی از مسائل حوزه دین­‌پژوهی است که از دیرایام اذهان اندیشمندان مختلف در حوزه­ی اخلاق و کلام را به خود معطوف داشته است و به جهت ارتباط تنگاتنگی که با هدف خلقت و غایت زندگی انسان دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است. فخر رازی و علامه طباطبایی از جمله متفکرانی هستند که در دو حوزه­ کلامی متفاوت به ایراد رأی پرداخته­ اند و از جمله در مسأله ­سعادت انسان صاحب آرا و نظراتی هستند که به جهت برجسته بودن این دو اندیشمند، پژوهش پیش­رو با شیوه­ ی توصیفی ـ تحلیلی به بررسی مقایسه ­ای سعادت انسان در آرای فخر رازی و علامه طباطبایی می­پردازد، تا نقاط اشتراک و افتراق این دو دیدگاه را مورد تحلیل و بررسی قرار داده و سپس ارزیابی و نتیجه­ گیری لازم را داشته باشد. از جمله نقاط مشترک در این دو دیدگاه این است که سعادت غایت نهایی و مطلوب ذاتی و امری ذومراتب و تشکیکی است و به اقسامی چون دنیوی و اخروی تقسیم می­شود که برترین مراتب سعادت، جنبه­ روحانی داشته و بالاترین سعادت روحانی، رؤیت حق­‌تعالی است که فقط در آخرت و بعد از مفارقت انسان از این عالَم، محقق می­گردد. همچنین در بحث از معنای زندگی، با رویکرد هدفمندی، در دیدگاه هر دو متفکر، سعادت و معناداری ارتباط تنگاتنگی دارند. و از نقاط مهم افتراقی دیدگاه­ های ایشان این است که در نظام فکری علامه طباطبایی، به جهت مبانی فکری متفاوت در انسان­‌شناختی، نگاه توحیدی توأم با ایمان ارادی و عمل صالح در حقیقت قرب الی الله مؤثر است و لکن فخر رازی نظر به این­که تکامل نفس انسانی را در معرفت می­داند، بیشتر تأکید بر تکمیل جنبه ­های عقلانی و معرفتی وجود آدمی در نیل به این مقصود دارد. همچنین سعادت از دیدگاه فخر، به دلیل غلبه جبرگرایی در افکار او،­ امری ذاتی است و حال آن­که در اعتقاد علامه، امری اکتسابی و اختیاری است که ایشان در راستای اثبات مدعای خود به ادله­ ای تمسک جسته­ اند. در مجموع با استناد به ادله ­مذکور در طی تحلیل و بررسی در این رساله، به اثبات رسید که نظر علامه طباطبایی، از اتقان و حقانیت بیشتری برخوردار است.

واژگان کلیدی: سعادت، کمال، فخر رازی، علامه طباطبایی.