مراحل تزکیه نفس در مسیحیت ارتدکس و اسلام شیعی با تأکید بر دیدگاه جان کلیماکوس و خواجه نصیرالدین طوسی

به گزارش مر کز اطلاع رسانی و روابط عمومی دانشگاه ادیان و مذاهب اطلاعات مربوط به این جلسه به شرح زیر است:

دانشجو: سرکار خانم رقیه احمدی

استاد راهنما: دکتر الیاس عارف زاده

استاد مشاور: دکتر امداد توران

استاد داور: دکتر محمدتقی انصاری پور

تاریخ: سه شنبه  04/08/95

‌ساعت: 00: 14

مکان: سالن کنفرانس شهید بهشتی

چکیده:

نفس به معنای روح و ذات انسانی است که قابلیت رشد و پاکسازی در پرتو راههایی که فلاسفه و عرفاء مطرح کرده اند، پیدا می کند. پاکسازی نفس یا تزکیه به معنای طهارت روح، اصلاح کردن و دور کردن رذائل و چیزهای باطل از راه گفتار و عملکرد نیک، است. از دیدگاه خواجه نصیر الدین طوسی، عرفان به عنوان راهی برتر از کلام و فلسفه است که مبتنی بر کشف و شهود باطنی می باشد. وی مراحل تزکیه نفس را مشتمل بر ایمان، ثبات، نیت باطنی، راستگویی، اخلاص دانسته و مهمترین مراحل سیر و سلوک، برای رسیدن به تزکیه نفس را در توبه، زهد، فقر زدایی، ریاضت، محاسبه، مراقبه مداوم و... به تصویر می کشد. جان کلیماکوس مهمترین مراحل تزکیه نفس را در قالب سی مرحله تفصیلی که به بیان وی، سی پله عملیاتی است مشتمل بر موارد ذیل می داند: کناره گیری و جداشدن از دنیا، خروج و زیارت، فرمانبرداری و اطاعت به یاد ماندنی، توبه حقیقی ، یاد مرگ، حزنی که موجب شادی شود، بردباری و دوری از خشم، یادآوری اشتباهات، سکوت، دوری از بهتان، دروغ و رذائل دیگر می­داند. مهمترین نقاط مشترک بین این مراحل و مراحلی که خواجه نصیر الدین طوسی بیان می کند، لزوم پایبندی به قواعد ثابت اخلاقی همچون: دوری از رذائل اخلاقی و اهتمام جدی به فضائل از طریق احیاء قلب، تقویت اراده و اخلاقیات می باشد. در این عرصه، مهمترین تفاوت های مشهود در تزکیه نفس از منظر رهبانیت جان کلیماکوس مسیحی و عرفای شیعه ای همچون خواجه نصیر الدین طوسی در شیوه ها و نوع نگاه به دنیا است که موجب تفاوت در میزان و کیفیت راههای مطرح شده بین این دو متفکر می‌باشد.

کلمات کلیدی: شیعه، عرفان، ارتدکس، نفس،  تزکیه، خواجه نصیرالدین طوسی، جان کلیماکوس