رئیس دانشگاه در چند برنامه علمی و فرهنگی در تونس حضور یافت

به گزارش مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی این برنامه ها شامل نشست بین‌المللی الصوفیه و الجهاد، نشست علمی المسارات، بازدید از بیت الحکمه، دانشگاه زیتونه و مرکز آموزش زبان فارسی بود.

نشست بین‌المللی الصوفیه و الجهاد

نشست بین‌المللی الصوفیه و الجهاد در تاریخ‌های 19-20 آذرماه 1395 در تونس برگزار شد.

رایزنی فرهنگی ج.ا.ا در تونس و مرکز مطالعات فرهنگی – بین‌المللی معاونت پژوهشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با مشارکت موسسه مؤمنون بدون مرز (مؤمنون بلا حدود للدراسات و الابحاث)، جمعیت مطالعات صوفیه (جمعیه الدراسات الصوفیه) و جمعیت مطالعات فکری و اجتماعی (جمعیه الدراسات الفکریه و الاجتماعیه) در تونس نشست علمی بین‌المللی مشترکی را با عنوان الصوفیه و الجهاد برگزار کردند.

در این نشست صاحب‌نظرانی از کشورهای تونس، جمهوری اسلامی ایران، مغرب، الجزایر، مصر، آمریکا و فرانسه حضور داشتند.

ریاست اجلاس را دکتر توفیق بن عامر رئیس جمعیت مطالعات صوفیه و استاد دانشگاه تونس بر عهده داشت.

تمامی مدعوان و شرکت‌کنندگان از چهره‌های مطرح دانشگاهی تونس و کشورهای فوق‌الذکر بودند.

جلسه افتتاحیه روز جمعه 19 آذرماه سال 95 در محل سالن اجتماعات موسسه مؤمنین بدون مرز پایتخت تونس با سخنرانی دکتر نادر الحمامی نماینده این موسسه آغاز گردید. وی موسسه مؤمنین بدون مرز را معرفی نمود و به وجود بخش خاصی در این موسسه برای مطالعات صوفیه اشاره کرد که بیشتر روی مشکلات صوفیه در جهان معاصر متمرکز است.

نامبرده پس از ذکر کتب متعدد انتشار یافته توسط این موسسه، نظر حاضران را به پایگاه اینترنتی آن که حاوی منابع متعدد علمی است جلب نمود.

در ادامه دکتر صابر السویسی از جمعیت مطالعات فکری و اجتماعی به حاضران خوش‌آمد گفت و اشاره نمود که در دسامبر 2014 میلادی در بیت الحکمه تونس یک نشست بین‌المللی در مورد صوفیه توسط این جمعیت برگزار شده و در نوامبر 2014 هم نشست مشابهی در رباط با موضوع صوفیه و تمدن برگزار گردیده است.

سپس رایزنی فرهنگی ج.ا.ا در تونس جناب آقای دکتر اسدی موحد ضمن سخنانی با اشاره به حدیث معروف من عرف نفسه فقد عرف ربه، اخلاق‌مداری و توجه به ارزش‌های روحی را ستون فقرات عرفان اسلامی شمرد و اضافه نمود که به این معنا عرفان روح مشترک همه ادیان است.

وی در ادامه نیاز به عرفان در عصر حاضر را بسیار بیشتر از قبل ارزیابی نمود و علت آن را نیاز بیشتر به وحدت عالم اسلامی در جهان اسلام و ایستادن در برابر مستعمرین و مستکبرین عالم دانست.

وی رایزنی ج.ا.ا را همزه وصل میان جمعیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی اسلامی در تونس دانست و از این‌که میهمان این نشست از ایران حجه الاسلام و المسلمین نواب رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب است، اظهار خوشنودی نمود.

وی این دانشگاه غیردولتی را با 2000 دانشجوی فوق‌لیسانس و 850 دانشجوی دکترا در جهان اسلام بی‌بدیل شمرد.

سپس دکتر توفیق بن عامر مدیر جمعیت مطالعات صوفیه ضمن تشکر از رایزنی فرهنگی ج.ا.ا در تونس از مؤسسات تشکیل‌دهنده این نشست تشکر نمود و به میهمانان خارجی نشست از جمله دکتر محمد بن کرام از دانشگاه بن طفیل مغرب، دکتر زعیم خنشلاوی از وزارت فرهنگ الجزایر، دکتر ژان ژاک تیبو از فرانسه و دکتر ابوالحسن نواب از ایران، خوش‌آمد گفت.

وی سپس در توضیح موضوع سمینار گفت: صوفیه و جهاد یک قضیه اختلافی است و به همین دلیل نظرات زیادی در مورد آن ابراز شده است. و در ادامه به تفصیل نظریات سه دسته منتقدین، مدافعین و قائلین به جمع هر دو نظر را در زمینه علاقه صوفیه به جهاد را متذکر گردید.

در ادامه و طی دو روز برگزاری نشست، شخصیت‌های ذیل در سه بخش رهیافت‌های متدیک، رهیافت‌های نظری و رهیافت‌های تاریخی به ارائه نظرات خود پرداختند:

• دکتر محمد بنکیران از مغرب – موضع صوفیه در برابر جهاد میان مقتضیات رهیافتی و شواهد تاریخی
• استاد هاله بن ابراهیم از تونس- روش فقهی در تعریف جهاد
• دکتر زعیم خنشلاوی از الجزایر – روش پیشگیرانه بنیان‌گذاران تصوف در سرزمین مغرب
• دکتر ژان ژاک تیبون از فرانسه- جهاد در کتاب‌های صوفیه نخستین
• دکتر محمد بن طیب از تونس – رابطه میان جهاد اکبر و جهاد اصغر
• استاد اسماء خوالدیه از تونس – اساس جهاد در فتوت صوفیه از اطاعت نفس تا بخشیدن آن
• دکتر خالد محمد عبده از مصر – از جهاد اصغر به جهاد اکبر نگاه الزامی به جهاد
• دکتر عبد السلام حمدی از تونس – جهاد در مؤلفات طریقت حسنیه

• دکتر مونی بعزاوی از تونس – خانقاه‌ها و نقش آنها در جهاد، بررسی موردی خانقاه سید عون
• دکتر سید ابوالحسن نواب از ایران – تصوف و گفتگوی دینی
• دکتر ریم بالطیب از تونس – معنای جهاد از نگاه متصوفه ایالت متحده آمریکا
• دکتر ساره الجوینی از تونس – جنبش سننوسیه و شکل‌های جهاد
• دکتر محمد ناصر صدیق از تونس – تعدد نقش‌های رباط‌ها در غرب اسلامی میان معرفت و جهاد دینی

بعد از ظهر روز دوم اجلاس جلسه علمی با موضوع گفتگو پیرامون صوفیه، اعمال زور و نیاز به تصوف در روزگار ما، به ریاست دکتر توفیق بن عامر از تونس و دکتر زعیم خنشلاوی از وزارت فرهنگ الجزایر و با مشارکت اساتید دانشگاه تونس، دکتر مریم جاب الله، دکتر جعاد الجوینی، دکتر صفاء البطی و دکتر محمد عزیز بن زاکور صورت گرفت.

حجت الاسلام نواب در جلسه صبح روز دوم اجلاس طی بیانات مفصلی به موضوع گفتگوی بین مذاهب با محوریت صوفیه و تشیع پرداخت و در بخشی از بیانات خود گفت:

وجود ادیان مختلف درجگان و همچنین وجود شاخه‌های مذهبی در داخل مسلمانان واقعیتی است که بایستی آن را بپذیریم.

اختلافات میان ادیان و مذاهب نیز واقعیتی کتمان ناپذیر است، همانطور که اشتراکات میان آنها نیز کم نیست. اما آنچه باید به آن توجه داشت این است که این اختلافات نباید همکاری ادیان در مقابله با بی دینی و اتحاد مسلمانان در برابر سایر ادیان را تحت تأثیر قرار دهد. اینجا فلسفه گفتگوی دینی شکل می‌گیرد و آن تقریب بین مذاهب و ادیان با تکیه بر اشتراکات آنها برای رسیدن به رهیافت‌هایی در مورد چالش‌های مشترک است.

از قضا در عصر ما مهم‌ترین چالش جامعه بشری نیز افراط گرایی دینی است که خود از دین برخواسته و منشاء اختلاف و افتراق میان ادیان و مذاهب و موجب مصائب بسیاری برای انسان‌ها شده است. تکیه بر افتراقات و ندیدن اشتراکات یکی از علل تعارضات جهانی است.

پس از رحلت حضرت رسول اکرم خاتم الانبیاء محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم) در باره جانشینی آن حضرت اختلافاتی بین امت اسلام پدیدار شد. این اختلافات در وهله اول جنبه سیاسی - اجتماعی - اقتصادی داشت، اما با گسترش اسلام و دور شدن از زمان وحی و رحلت صحابه و تابعین، به مرور تبدیل به اختلافات کلامی – فقهی – روایی - تاریخی گردید.

از آغاز پیدایش اسلام در کنار این جریانات کلامی – فقهی، جریان قدرت مند دیگری شکل گرفت که از اواخر قرن اول به یک جریان اجتماعی - فرهنگی - اعتراضی به نظام اشرافیت در دستگاه خلافت اموی و عباسی تبدیل شد. متصوفه با در پیش گرفتن زندگی زاهدانه و بی توجهی به مطامع و مناصب دنیوی، دستگاه پر زرق و برق خلافت را نزد افکار عمومی به چالش ارزشی - فکری کشیدند.

تصوف دارای شریعت (مذهب فقهی ویژه) نیست و طریقت در کنار یکی از مذاهب فقهی از قبیل مالکی یا شافعی مورد عمل قرار می‌گیرد. در مقابل، تشیع، هم شریعت دارد و هم طریقت. تشیع درجنبه طریقتی خود را در بسیاری موارد مانند تصوف است، به همان نحو که در جهان سنّی وجود دارد؛ ولی افزون بر این، تشیع حتی در جنبه‌های شریعتی وکلامی خود پاره‌های عناصر عرفانی دارد که آن را به تصوف نزدیک می‌کند. در واقع، می‌توان گفت که تشیع حتی در جنبهٔ ظاهری خود به سمت مقامات عرفانی پیامبر و امامان جهت داده‌شده که هدف حیات معنوی تصوف نیز به شمار می‌آید.

بنابراین اسلام هم دارای بعد ظاهری و هم بعد باطنی است که در کنار همه اشکال و انشعابات داخلی آنها، ساختار طولی (عمودی) دین را به وجود می‌آورند. ولی از سویی دیگر، اسلام به دو فرقه مهم تشیع و تسنن تقسیم‌شده است که می‌توان گفت ساختار افقی (عرضی) دین را می‌سازند.

وی سپس با طرح تفصیلی مفاهیمی از قبیل خرقه، روح، قطب، نور محمدی و امثال این‌ها گفت: این‌ها اصطلاحاتی هستند که معانی مشترکی را در این دو مکتب می‌رسانند و می‌توانند مبنای گفتگوی میان تشیع و تصوف واقع شوند.

در پایان هر بخش بحث آزاد میان مدعوین و اساتید جلسه حول محور بحث انجام گردید.

مقالات علمی زیادی به دبیرخانه اجلاس واصل شده بود که بیش از بیست مقاله از میان آنها برای شرکت در نشست برگزیده شد و انشاء الله در کتابی به چاپ خواهد رسی

بازدید از بیت الحکمه

بیت الحکمه یا آکادمی علوم و ادبیات و فنون تونس در 1983 میلادی تأسیس شد مقر آن در قرتاج در پایتخت تونس قرار دارد. مشخصات بیشتر این آکادمی علمی در پایگاه اینترنتی آن به آدرس www.beitalhikma.tn آمده است.

دکتر عبدالمجید الشرفی رئیس بیت الحکمه در دیدار با حجه الاسلام نواب، اسدی موحد رایزن فرهنگی ج.ا.ا در تونس و افتخاری، ضمن معرفی بیت الحکمه اظهار داشت: اعضاء بیت الحکمه 50 نفرند که در تونس مقیم‌اند و 15 نفر نیز در خارج از تونس مقیم هستند. 5 عضو ناظر و تعدادی عضو مشارک هم در خارج از تونس هستند که مجموع تعداد اعضای آکادمی علوم و فنون و آداب تونس را به حوالی 100 تن می‌رساند و همگی در رشته‌های مختلف علمی از شخصیت‌های نخبه و شاخص رشته خود هستند.

اغلب این اعضاء به جز هنرمندان استاد تمام دانشگاه هستند.

نام بیت الحکمه به گفته دکتر الشرفی، وام گرفته از بیت الحکمه ای بوده است که در قیروان پایتخت جمهوری افریقیه وجود داشته و ترکیبی از تونس و الجزایر کنونی بوده است.

مهم‌ترین وظیفه بیت الحکمه تقویت زبان عربی و تجمیع فرهنگی تونس است.

دکتر الشرفی در مورد کار روی زبان عربی اظهار داشت زبان عربی مانند زبان فارسی یا ترکی نیست. زبان فارسی و ترکی زبان‌هایی هستند که مربوط به یک کشور بزرگ‌اند و کشورهای اطراف نیز کم و بیش از آن تأثیر پذیرفته‌اند. به همین دلیل این کشور مادر مانند ایران یا ترکیه به‌طور خاص روی زبان خود یعنی فارسی یا ترکی کار می‌کنند و در تقویت و گسترش آن می‌کوشند.

اما زبان عربی زبان مشترک کشورهای متعددی است که هیچ‌یک از آنان حالت ریاست نسبت به بقیه ندارند و لذا به دلیل نداشتن مرکزیت، تقویت زبان عربی با مشکل روبروست.

در اینجا حجه الاسلام و المسلمین نواب اظهار داشتند که در لبنان معروف است که زبان عربی را مسیحیان حفظ کردند و کتاب‌های معتبری مانند المنجد فی اللغه العربیه (اثر لویس معلوف)، مبادی العربیه (رشید الشرتونی)، محیط المحیط (بطرس البستانی) و جبران خلیل جبران و بسیاری دیگر از ادبای زبان عربی در لبنان، مسیحی بوده‌اند. آن‌ها می کویند ما مسیحیان زبان عربی را با حدود 100 کتاب حفظ کردیم در حالی که استعمار فرانسه کمر به نابودی آن بسته بود.

دکتر الشرفی افزود: ایران در حوزه فرهنگ بی نظیر است و دائره المعارف بزرگ اسلامی واقعاً کار بی‌بدیلی است.

در ادامه توافق‌هایی برای همکاری میان بیت الحکمه و جامعه الا دیان در زمینه تبادل کتاب و استاد به عمل آمد و هدایایی از جانب رایزنی فرهنگی و دانشگاه ادیان و مذاهب به دکتر الشرفی تقدیم گردید

بازدید از دانشگاه زیتونه

اولین دانشگاه دنیای اسلام و حتی نخستین دانشگاه جهان دانسته‌اند که دروس آن از سال 737 میلادی (120 هجری) انتظام یافته است و نقش مهمی در تاریخ فرهنگ اسلامی ایفا نموده است.

جامعه زیتونِ کنونی در سال 1987 تأسیس شده است.

دکتر منیر رویس رئیس این دانشگاه در دیدار با حجه الاسلام نواب، اسدی موحد رایزنی فرهنگی ج.ا.ا در تونس و افتخاری ضمن معرفی بیت الحکمه اظهار داشت: رشته‌های تدریس شده در این دانشگاه حقوق، اصول دین، تمدن اسلامی و میراث اسلامی است و میان آن و جامعه المصطفی ص العالمیه در ایران توافقنامه همکاری منعقد شده است.

در این دیدار که تنی از اساتید این دانشگاه نیز حضور داشتند در مورد افراط گرایی و مضرات آن برای جامعه اسلامی بحث شد و خانم دکتر حافیز از اساتید این جامعه گفت: تندروها در هر دینی وجود دارند و در قرآن نیز به آنها اشاره شده است چنانچه از قول آنها نقل می‌فرماید که عزیر ابن الله یا مسیح ابن الله و این بازی استعمار است که نخبگان را مشغول به این مباحث کنند و وحدت را گروگان بگیرند. وی ادامه داد برای حل این موضوع نخست بایت جامعه‌ها (دانشگاه‌ها) اصلاح شوند و بعد کل جامعه.

سپس در مورد سادات و ارزش آنها در جامعه تونس بحث‌هایی به عمل آمد و یک نمونه شجره نامهٔ سادات تونس توسط رئیس دانشگاه به حاضران ارائه شد.

در انتها در دفاتر یادبود دانشگاه توسط میهمانان ایرانی جملاتی نگاشته شد.

نشست علمی در موسسه علمی المسارات

نشست علمی در موسسه علمی المسارات آخرین برنامه هیئت ایرانی در تونس بود. در این جلسه علمی که با حضور صاحب نظران دانشگاهی و با موضوع تصوف و جهانی بودن اسلام تشکیل شده بود، نخست دکتر فوزی العلوی مدیر مرکز المسارات در مورد فعالیت‌های مرکز توضیحاتی ارائه کرد و جهت فعالیت‌های آن را تقریبی دانست.

وی از سه اصل توحید، تعقل و تخلق به عنوان پایه‌های فکری و عملی مرکز نام برد و عمل توحیدی و تاکید روی مشترکات را مشی آن ذکر کرد.

رئیس مرکز المسارات چهار بخش اصلی مرکز را بخش مطالعات فلسطین، بخش تفکرات صهیونیستی، بخش مطالعات تصوف و عرفان و بخش پایه‌های امت اسلامی برشمرد.

وی گفت هدف ما در این مرکز حضور در عرصه سیاسی و تمدنی کنونی است.

سپس حجه الاسلام و المسلمین نواب طی سخنانی تونس را پدر آزادی و معنویت در منطقه دانست و مشکل اصلی مسلمانان عصر حاضر را عدم شناخت یکدیگر خواند.

وی ضمن معرفی تفصیلی دانشگاه ادیان در تهران گفت: تنها در 4 سال اخیر 350 گروه خارجی از دانشگاه ادیان با 850 دانشجوی دوره دکترا و 2000 دانشجوی دوره فوق‌لیسانس بازدید کرده‌اند.

حجه الاسلام نواب سپس با استناد به آیه شریفه وَإِنَّا أَوْ إِیاکمْ لَعَلَیٰ هُدًی أَوْ فِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ (سبأ – 24) گفت پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم خودشان را استثناء نکردند و خطابشان به خودشان مانند خطابشان به کفار است.

همچنین در آیه بعدی قُل لَّا تُسْأَلُونَ عَمَّا أَجْرَمْنَا وَلَا نُسْأَلُ عَمَّا تَعْمَلُونَ نیز جرم را به خود نسبت داد و کار آنها را عمل نامید، این اعجاز در ادب گفتگو است.

وی در ادامه لحن ملایم را عامل جذب افراد بسوی اسلام دانست و به آیه لَوْ کنتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانفَضُّوا مِنْ حَوْلِک (آل عمران – 159) استناد نمود.

سپس رایزن فرهنگی ج.ا.ا در تونس جناب آقای دکتر اسدی موحد ضمن تبریک ایام هفته وحدت به حضار طی سخنانی گفت: در حال حاضر شاهد برگزاری جشن‌های میلاد النبی صلی الله علیه و آله در تونس هستیم. فرهنگ و تمدن غنی حاکم بر تونس مانع از اشاعه افکار وهابیت تکفیری و افراطی‌گری در این کشور در این کشور بوده است.

وی در ادامه به همایش بین‌المللی گفتگوهای فرهنگی ایران و عرب اشاره کرد و گفت: اصل گفتگو و حوار ریشه قرآنی و اسلامی دارد و با گفتگوهای بین مذهبی و میان دینی می‌توان در سایه دوستی و همزیستی مسالمت آمیز ادیان، جهانی بهتر و با آرامشی بیشتر و توام با صلح و دوستی داشت.

این همایش در تاریخ دوم بهمن ماه 1395 با شرکت اندیشمندان جهان عرب برگزار می‌شود.

وی در پایان اشاره نمود که: جهل و نادانی حاکم بر برخی کشورهای جهان اسلام مهم‌ترین عامل اختلافات بین امم اسلامی است و با مطالعه و دریافت اطلاعات از منابع اصلی هر دین و هر مذهب اسلامی می‌توان به سوی جهانی عاری از خشونت ره سپرد.

در انتها شخصیت‌های علمی حاضر در جلسه به تفصیل نظرات خود را درباره موضوع بحث بیان کردند و حجه الاسلام نواب نیز به سئوالات حاضرین پاسخ گفت.

بازدید از مرکز آموزش زبان فارسی

کلاس‌های آموزش زبان فارسی در تونس در دو بخش آزاد و دانشگاهی تشکیل می‌شوند. در بخش آزاد که در رایزنی فرهنگی برگزار می‌شود جمعاً 5 کلاس در سه سطح برگزار می‌گردد که مجموعاً 85 دانشجو دارد.

250 دانشجوی زبان فارسی نیز در دانشگاه‌های معتبر تونس از جمله دانشگاه منّوبه، سوسه، منار و الزیتونه به تحصیل اشتغال دارند.

حجه الاسلام و المسلمین نواب و رایزن فرهنگی ج.ا.ا در یکی از این کلاس‌ها که تدریس آن را دکتر منصف الحامدی، استاد دانشگاه الزیتونه بر عهده داشت و در محل رایزنی تشکیل شده بود حضور یافتند و با دانشجویان به گفتگو پرداختند.

دکتر الحامدی فارغ‌التحصیل رشته فلسفه بوده و 18 سال در ایران اقامت داشته است.

حجت الاسلام نواب در جمع فارسی آموزان در زمینه اهمیت زبان فارسی در دسترسی به میراث مکتوب اسلامی و به‌خصوص عرفان ادبی اسلامی سخنانی ایراد نمود.