آموزه‌های عرفانی در آثار علامه طباطبایی با تأکید بر المیزان و تحلیل آن

به گزارش روابط عمومی دانشگاه ادیان و مذاهب در جلسه دفاعیه‌ای که دوشنبه 9 اسفند 95 در سالن اجلاس امام موسی صدر با حضور دکتر محمدمهدی گرجیان به‌عنوان استاد راهنما، دکتر رضا الهی منش، دکتر مجید معارف، اساتید مشاور و دکتر علی آقانوری، دکتر علی فضلی، دکتر امیر جوان آراسته در جایگاه اساتید داور برگزار شد دانشجو غلامرضا نوروزی از پایان‌نامه‌اش دفاع کرد.

در چکیده این پایان‌نامه آمده است:

علامه طباطبایی، اصیل‌ترین معارف و حقایق هستی و کامل‌ترین راه معرفت را در کلام حق جستجو نمود و کاوش در آثار ایشان، ازجمله تفسیر سترگ المیزان، ما را نیز به این حقیقت رهنمون می‌سازد که جز در سایه کلام الهی و معارف اهل‌بیت (علیهم‌السلام) نمی‌توان چهره‌ای زیبا از عرفان ناب اسلامی مشاهده نمود. ایشان معتقد است هر آنچه برای رسیدن به سعادت نیاز بوده شریعت اسلام بیان کرده است.

بُعد عرفانی شخصیت علامه و نیز معرفت شهودی، به‌عنوان یکی از راه‌های کسب معرفت و شناخت، در غنا بخشی آثار ایشان مؤثر بوده و خودنمایی دارد. علامه در بعضی موارد، مفاهیم عرفانی را با اشاراتی بیان کرده و گاهی نیز به‌مقتضای بحث، از برخی اصطلاحات عرفانی نام‌برده؛ اما خود را ملزم به تبعیّت همه‌جانبه از آن‌ها ننموده است.

ایشان از ابزارهای شهود و وحی به‌عنوان دو رکن رسش به‌حق یادکرده است. علامه با تأیید دیدگاه وحدت شخصی وجود، مراتب هستی را بر پایه صدور فیض از حق‌تعالی ترسیم نموده؛ لذا بعد حقّی و بعد خلقی، هریک به عوالمی به‌مقتضای استعدادشان در قبول فیض، قابل نام‌گذاری خواهند بود. در عرصه هستی‌شناسی، معتقد است نگاه عارفانه به هستی، انسان را به‌جایی می‌رساند که نه‌تنها برای عالم، وجودی مستقل نخواهد دید بلکه خود را نیز فانی در حق یافته و شهودش در عین فنا معنا می‌یابد. در عرصه خداشناسی، وحدت ذات الهی را وحدت اطلاقی و غیر عددی نامیده و از آیات و روایات در تبیین و اثبات آن بهره جسته است. در عرصه انسان‌شناسی، نوع انسان را جامع جمیع اسماء الهی و دارای مقام خلیفة اللّهی دانسته که البته در صعود و سقوط، نامحدود و درعین‌حال، مستعد نیل به مقام ولایت الهیه و بالاترین کمالات نیز هست.

کلمات کلیدی: علامه طباطبایی، المیزان، هستی‌شناسی عرفانی، خداشناسی عرفانی، انسان‌شناسی عرفانی