بیانیه دانشگاه ادیان و مذاهب در همایش نکوداشت آیت الله واعظ زاده خراسانی

بیانیه دانشگاه ادیان و مذاهب در همایش نکوداشت آیت الله واعظ زاده خراسانی در مشهد مقدس قرائت شد. در این بیانیه آمده است:

آنچه امروز این جمع فرهیخته و دغدغه مند را در جوار مضجع ثامن الحجج گرد هم آورده نام و یاد نیکِ دانشی مردی از تبار دین شناسان مصلحی است که روزگاران کمتر به خود دیده است. ایشان، یعنی آیت الله واعظ زاده خراسانی عصاره همه روشن بینی‌ها و زمانه شناسی های نجف، قم و مشهد در سده اخیر بود. در چهره و سیره او می‌توانستیم از آل کاشف الغطاء تا امام شرف الدین تا امام موسی صدر تا آل مظفر و شهید محمد باقر صدر تا آیت الله العظمی بروجردی را ببینیم. بیش از نیم قرن است که بزرگانی از شیعه دوشادوش بزرگانی از دیگر مذاهب اسلامی سودای احیای امت اسلامی و اصلاح و تجدید اندیشه دینی و باز گشت به قرآن و میراث حدیثی مشترک را در سر می‌پرورانند. همه این نام آوران به رغم چندگونگی در نوع نگرش به یکپارچگی امت و نیز به رغم تنوع راهکارهایی که پیمودند در تشخیص درد و درمان همسویی شگرفی داشتند: اختلافی که می‌توانست مایه رحمت باشد به نقار و شقاق تبدیل شده بود و چاره احیای امت و آن تمدن با شوکت را باید در بازگشت به سرمایه‌های مشترک و ارجاع اغلب اختلافات فوری به اجتهادهای خرد و کلان جست.

استاد واعظ زاده گرچه در نگاهش به دنیای جدید و نیز در تعامل با دیگر ادیان، گشودگی امام موسی صدر را نداشت، اما نگاهش به تقریب مذاهب بنیادی‌تر بود و از همگرایی سیاسی اجتماعی و وحدت مصلحت اندیشانه فراتر می‌رفت و اهمیت کوشش‌های مشترک علمیِ عالمان مذاهب اسلامی را درک می‌کرد و خودش در این مسیر گام‌های بزرگی برداشت، همچنان که با شهامت و بصیرت تمام جویای تصحیح نگرش‌های تاریخی و معرفتیِ تنش زا و تفرقه افکن بود.

او اولویت را نه در آشتی میان دین و تجدد و نه در تعامل با دیگر ادیان، که در تفاهم و تعامل مذاهب می‌دانست و با درک عمق خطر وهابیت تکفیری بر تقویت تصوف در دنیای اهل سنت برای مقابله با پیشرفت وهابیت تأکید داشت.

این فقیه مسلم و قرآن شناس معظم برای نسل ما که با وحدت اندیشی امام خمینی و تقریب گرایی مقام معظم رهبری به اهمیت همگرایی امت اسلامی واقف شده بود، اما با مراجعه به سنت و میراث شیعی دچار تردید و توقف می‌شد و در جمع بین ضرورت‌های زمانه و بنیادهای نظریِ واگرایانه احساس عجز می‌کرد، حجت آشکاری شد که می‌توان با همین سازوکارهای مرسوم در استنباطات فقهی، کلامی و تاریخی اما با بصیرتی شجاعانه، راه را برای گردآوردن مذاهب اسلامی و آحاد مسلمانان از عامی و عالم در زیر چتر فراگیر اسلام و امت اسلامی گشود و به‌جای پناه بردن به سکولاریسم و لیبرالیسم و دیگر ایسم‌ها، هم‌زمان هم رفتار دینی و هم اندیشه دینی را اصلاح کرد.

خدایش او را بیامرزد و ما را قدردان خدماتش و نگاهبان دستاوردهایش قرار دهد.

دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی