خودمحوری را آموزش ندهیم

توجه به گفت‌وگو در قم و در بین طلبه‌ها و علما تا حدی به تربیت اخلاقی برمی‌گردد. در ابتدای ورود به حوزه قله اجتهاد را به طلبه نشان می‌دهند و می‌گویند وقتی مجتهد شدی، نظر هیچ‌کس بر تو حجت نیست و باید به نظر خود عمل کنی. یعنی به طلبه قبل از رسیدن به قله، تک‌محوری و خودمحوری را آموزش می‌دهند. ممکن است او هرگز به قله نرسد، اما چنین نگاهی دارد.

در ژاپن در زمان ورود به مدرسه یک مداد رنگی، پاک‌کن و خط‌کش در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهند و از آن‌ها می‌خواهند که با هم نقاشی بکشند. اما ما در ابتدای طلبگی می گوییم تو باید به قله برسی و در آن جایگاه نه نظر مجتهدی بر تو حجت است و نه نظر تو بر کسی. از آغاز به جای این که به او کار جمعی و اعتماد به دیگران یاد بدهند، او را خودخواه و خودمحور تربیت می‌کنند. ما این دانشگاه را ایجاد کردیم که به نتیجه مورد نظر شما برسیم اما مدتی طول خواهد کشید. وقتی ما به دانشجویان می‌گوییم با هندو گفت‌وگو و همکاری کن، این کار به وحدت اسلامی هم منجر می‌شود. وقتی طلبه تازه‌وارد می‌بیند من با یک هندو روابط صمیمانه‌ای دارم، تعامل را یاد می‌گیرد و در نتیجه این تربیت‌های اشتباه اصلاح خواهد شد. البته کشش‌های جامعه هم روحانیت را اصلاح می‌کند. طلبه می بیند با جامعه فاصله دارد و مردم به راحتی با هم تعامل می کنند ولی روحانیون خیلی رسمی‌اند. مثلاً ‌اهل‌سنت و شیعه بدون در نظر گرفتن اختلافات علما، با هم به خوبی زندگی می‌کنند. حتی سنی‌های ایران با شیعیان ازدواج می‌کنند.

بنابراین دنیای امروز غیر از گفت‌گو راهی را نمی‌پذیرد. ما شیعیان اقلیتی سه یا چهار درصدی هستیم. شیعه با همه فرقه‌هایش به سختی چهار درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد و حتی شیعه با اهل‌سنت هم در نظر گرفته شود، 25 درصد از جمعیت جهان خواهد بود. خوب با بقیه جمعیت جهان که 75 درصد هستند،‌ چه‌کار کنیم؟ قطع رابطه کنیم، در آن‌ها ذوب بشویم یا با آن‌ها بجنگیم؟ راه دیگر این است که بمانیم، خودمان باشیم و با دیگران تعامل و گفت‌وگو کنیم. قرآن راه چهارم را پیشنهاد می‌کند: «ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ»، «قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ تَعالَوْا إِلى‏ كَلِمَةٍ سَواءٍ بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمْ». اگر قطع رابطه کرده بودیم، به دانش اتمی، نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی و بسیاری علوم دیگر دست پیدا نمی‌کردیم. دستاوردهای افتخارآمیز ما در علوم مختلف با تعامل به دست می‌آید.