اخلاق دانش‌پژوهی؛ خاطراتی از یک همکاری

به گزارش روابط عمومی دانشگاه ادیان و مذاهب این استاد اخلاق در جمع اساتید و دانشجویان با اشاره به سالیان همکاری خود با استاد محسن قرائتی گفت: معمولاً آقای قرائتی را از بُعد تبلیغی و ترویجی می‌شناسند اما من می‌خواهم در اینجا از ابعاد دانش‌پژوهی ایشان بگویم.

ایشان با بیان اینکه من از جزو نخستین شاگردان آقای قرائتی بودم که در اوایل دهه پنجاه برای ما کلاس برگزار کرد گفت: آقای قرائتی تمام حرف‌هایش را مستندسازی کرده است و اگر کسی از ایشان بپرسد فلان حرف و حدیث را از کجا آورده‌ای سندش را هم می‌آورد و گاهی دویست مسئله را می‌دید تا یک مسئله را بیان کند. همچنین ایشان درباره نحوه و روش بیان مسئله نیز مدت‌ها تحقیق و تأمل می‌کرد.

این دستیار و همکار استاد قرائتی در بیان خاطرات همکاری خود گفت: آقای قرائتی با ابتکار خودش جلسات سمعی را به سمعی و بصری تبدیل کرد و پایان جلسات که معمولاً با روضه تمام می‌شود اما ایشان پایان جلسات را مبتکرانه با قرائت قرآن ختم می‌کرد.

آقای بهشتی با اشاره به اینکه دوره آموزشی‌اش با آقای قرائتی پنج سال طول کشید افزود: بعدها که با ایشان همکاری کردم از ایشان پرسیدم برای این پنج سال چقدر هزینه دریافت کردید. با تعجب به من گفت من برای این کارها پولی دریافت نکردم و توقعی نداشتم. اگر این را بخواهیم دسته‌بندی کنیم باید از منظر اخلاق پژوهش به آن نگاه کنیم.

این استاداخلاق در ادامه برشمردن مواردی از اخلاق دانش‌پژوهی مستند به ویژگی‌های استاد قرائتی، مطرح کرد: ایشان گاه موضوعات و روش‌هایی را از دیگران انتقال می‌داد و تأکید داشت تا در انتقال به دیگران مطرح کند که این مطلب را از فلانی نقل می‌کنم یا اینکه این روش اوست. هم از فضلا استفاده می‌کرد و هم به نام آنان اشاره می‌کرد. این را اخلاق دانش‌پژوهی می‌نامیم.

استاد بهشتی افزود: آقای قرائتی تأکید داشت محتویات کتاب‌های خود را قبل از انتشار به برخی اساتید نشان دهد. از آیت‌الله مصباح تا آیت‌الله مروارید. ایشان برای این منظور از مرحوم مطهری در مسیر قم تهران بارها استفاده می‌کرد.

احترام به علما و دانشمندان از دیگر ویژگی‌هایی بود که از استاد قرائتی یاد شد. ایشان می‌گفت: روزی در نیشابور یا سبزوار در جمع علمای آن شهر حضور یافتم و به سخنرانی درباره موضوعی پرداختم. در این میان کسی که انگار می‌خواست علمای بلاد خود را تضعیف کند از جابرخاست و او را تحسین کرد. من این کار تحسین کننده را تقبیح کردم.

آقای بهشتی جرئت و جسارت را ویژگی دیگر استاد قرائتی برشمرد و گفت: ایشان معتقد است عربی که در حوزه آموزش داده می‌شود بیگانه از قرآن است. به عقیده او بسیاری از دروس حوزه بیگانه از قرآن است. ایشان معتقد است در رساله‌های توضیح‌المسائل مسائلی هست که به کار مردم امروز نمی‌آید، مانند عرق شتر نجاست‌خوار که در کل تهران به کار یک نفر نمی‌آید. آقای قرائتی این عقاید خود را بارها درمحضر علما و مراجع صاحب رساله مطرح کرده است.

این دستیار آقای قرائتی در بیان دیگر از موارد اخلاق پژوهش گفت: پژوهشگر نباید به دستاورد خود دلبستگی داشته باشد. آقای قرائتی می‌گفت به خانه یکی از علما رفته بودم و بعد که میزبان از اتاق لحظه‌ای بیرون رفت دفتری را که آنجا بود برداشتم تا بخوانم و دیدم حرف‌های خوبی آنجا نوشته است. وقتی صاحبخانه برگشت شکایت کرد که چرا آن را خواندی و راضی نبودم. بعضی چنینند و محصولات دانشی خود را از مردم دریغ می‌کنند. اما از آن سوی یکی به نزد آقای قرائتی آمد و خواست از همه فیش‌های تحقیقاتی ایشان تصویری داشته باشد که ایشان از او دریغ نکرد.

استاد بهشتی در بیان دیگر از موارد مرتبط با اخلاق دانش‌پژوهی به مسئله انتخاب موضوع پرداخت و گفت: الان آقای قرائتی چهلمین سالی است که در تلویزیون حرف می‌زند. موضوعات سخنرانی ایشان در سایتشان هست. اگر این موضوعات را ببینید بیش از دوهزار موضوع غیرتکراری وجود دارد. اندکی از این موضوعات نتیجه تحقیقات کتابخانه‌ای و شماربسیاری نتیجه تحقیقات میدانی و درخواست‌هایی است که ایشان به صورت میدانی دریافت کرده است، از گمرکات، شیلات، دانشکده‌های پزشکی و ...

حجت‌الاسلام والمسلمین بهشتی در ادامه به موضوعات دیگر از جمله پرکاری و خستگی‌ناپذیری آقای قرائتی به عنوان یک دانش‌پژوه و پژوهشگر پرداخت و خاطراتی را از این موارد برای حاضران نقل کرد.

گفتنی است این جلسه درس اخلاق روز چهارشنبه 21 آذرماه 1397 بعد از نماز ظهر در محل نمازخانه دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار شد.