روش‌شناسی مصباح الظلمات فی تفسیر التورات

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در جلسه دفاع از رساله دکتری دانشجو حیدر عیوضی با عنوان «روش‌شناسی مصباح الظلمات فی تفسیر التورات» (مقدمه تحلیلی به همراه تصحیح دیباچه و سه باب نخست سفر پیدایش)، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رسول جعفریان به عنوان استاد راهنما، دکتر یونس حمامی لاله‌زار و دکتر رضا پورجوادی به عنوان استادان مشاور و دکتر مهراب صادق‌نیا، دکتر حسین متقی و دکتر فاطمه توفیقی به عنوان استادان داور حضور داشتند.

در چکیده این رساله آمده است:

در کتابخانه آستان قدس رضوی (مشهد) سه نسخه خطی با عنوان «ترجمه‌ تورات» نگه‌داری می‌شود که تا کنون پژوهشی روی آن‌ها انجام نگرفته است. با توجه به این‌که این مجموعه از ابتدا افتادگی دارد و تا انتها نیز به نام نویسنده اشاره‌ای نشده، شناخت مؤلف واقعی آن ناممکن بوده است.

در این پژوهش، با کشف مقدمه جدا شده آن در کتابخانه آیت‌الله گلپایگانی (قم) با عنوان مصباح الظلمات فی تفسیر التورات از یک سو، و تحلیل درون‌متنی از سوی دیگر، تلاش می‌کنیم بر ابعاد ناشناخته این اثر پرتو افکنیم. بر اساس این مقدمه نویافته، مؤلفِ این مجموعه، عالم شیعی، زین‌العابدین بن محمد می‌باشد که در عراق می‌زیسته و این تفسیر را در فاصله سال‌های 1225ـ 1226ق. به درخواست میرزا عیسی قائم‌مقام فراهانی (د. 1237ق./ 1822م.) برای نایب‌السلطنه عباس میرزا (د. 1249ق./ 1833م.) که به آشنایی با مضامین تورات علاقه‌مند شده بود، نوشته است.

بخشِ اول این پژوهش به شخصیت تاریخی زین‌العابدین بن محمد، زمینه‌های اجتماعی ـ دینی گذر از ردیه‌نویسی به تفسیر تورات در برهه‌ای از تاریخ معاصر و نیز شواهد پیوند مقدمه و ذی‌المقدمه متمرکز است. بخش دوم به مباحثی چون مبانی تفسیری در مصباح الظلمات، روش‌های ـ ابزارهای تفسیر و گونه‌های منابع عبری ـ اسلامی که این اثر را به یک تفسیر قرآنی ـ میدارشی بر اسفار خمسه تبدیل کرده، اختصاص دارد. در بخش سوم، دیباچه نویافته تا باب سوم سفر پیدایش بر اساس نسخه اساس تصحیح شده است. در نهایت، واپسین بخش با مروری بر سیر مباحث به طرح برخی بایسته‌های پژوهشی مرتبط با این تفسیر اختصاص دارد.