پژوهش در حوزه‌ مخطوطات مغفول مانده است

به گزارش روابط عمومی دانشگاه ادیان و مذاهب نشست علمی آشنایی با نسخ خطی با رویکرد متون عرفانی با سخنرانی دکتر حسین متقی نسخه شناس و فهرست‌نگار نسخ خطی  در سالن امام موسی صدر دانشگاه ادیان برگزار شد.

در ابتدای این نشست مجتبی راشدی مدیر دفتر میراث مکتوب دانشگاه ادیان و مذاهب و دبیر این جلسه به اهداف دفتر میراث مکتوب دانشگاه اشاره کرد و گفت: این دفتر با هدف آشنایی دانشجویان و اساتید چهار دانشکده‌ی تصوف و عرفان، ادیان، شیعه‌شناسی و فلسفه فعالیت خود را آغاز کرده و بنا دارد دوره‌های مقدماتی و پیشرفته‌ی نسخه‌شناسی، کارگاه تصحیح و تنقیح نسخ خطی را در دانشگاه برگزار کند تا بخشی از پژهش‌ها، مقالات و رساله‌های دانشجویان به احیای تراث اسلامی منتج شود.

مدیر دفتر میراث مکتوب دانشگاه ادیان خاطرنشان کرد: متاسفانه پژوهش در حوزه‌ی مخطوطات در محافل علمی و دانشگاهی مغفول مانده در صورتی که تصحیح و بررسی متون کهن در تراث اسلامی سهم بسزایی در تولید یا کشف علوم انسانی و اسلامی دارد.

در ادامه دکتر حسین متقی به ضرورت آشنایی با نسخ خطی اشاره کرد و گفت: نسخه‌ی خطی به متنی است که با دست نوشته شده و صد سال از نگارشش گذشته باشد.
وی درباره جایگاه نسخه‌های خطی نیز گفت: میراث فرهنگی، دستاوردهای معنوی و نامانوس و ناملموس بشری است و میراث تمدنی دستاوردهایی هستند که ملموس و مادی اند. نسخه‌های خطی سهمی از هر دو دارد. به لحاظ فیزیکی، جلد، کتابت و... جزء میراث تمدنی اند و محتوای آن‌ها میراث فرهنگی محسوب می‌شوند.
در حال حاضر بسیاری از نهادها متولی میراثِ تمدنی نسخ هستند میراثِ فرهنگی آن‌ها مغفول مانده است.

از طرف دیگر نسخ خطی منابع منابع اولیه یا ثانویه پژوهش یا هستند؛ منابعی که بر روی آن پژوهش و تحقیق شده اصطلاحا «مطالعات» نام دارد. به عنوان مثال: گزارش های واقعه‌ی کربلا، منابع اولیه نام دارد. شخصیتی مانند ابی مخنف آن‌ها را جمع‌آوری می‌کند که همان منابع ثانویه هستند. تحلیل‌ها و تفاسیری که در طول تاریخ از این واقعه در قالب کتاب نوشته شده را مطالعات می‌گویند. صرف وقت برای منابع جویده شده‌ی مطالعات، برای پژوهش‌گران خسران و اتلاف زمان است.

وی خاطرنشان کرد:  نسخ خطی، حدود هزار و صد سال حوزه‌ی مطالعاتی و پژوهشی را نمایندگی کرده است و در هر پژوهشی که به نوعی مبتنی بر تاریخ است، حال در حوزه‌های عرفانی، ادیانی، مذاهبی و مانند آن اگر به این میراث توجه نشود در  واقع این سال‌ها گران‌قدر از دست رفته است و به تعبیری دیگر هشتاد درصد عرصه‌ی مطالعاتی نادیده گرفته‌ شده است.

در پژوهشِ تراث اسلامی سهم غرب و مستشرقین بسیار زیاد است و مشخصا دانشگاه‌های اروپا و آمریکا در این حوزه‌ هم‌چنان با قوت فعالیت می‌کنند.

متقی افزود: در طول پانزده سالی که مسئولیت بخش نسخ خطی کتابخانه‌ی آیت‌الله مرعشی را بر عهده داشتم، تصور قریب به 95 درصد از مراجعه‌کنندگان به این بخش در فضای تصحیح متون خلاصه می‌شود در حالی‌که تصحیح متن درصد کمی از این عرصه را شامل می‌شود و بیش از نیمی از فعالیت علمی و پژوهشی در این عرصه بحث مراجعه است.

این استاد نسخه شناس در ادامه بخشی از فهارس نسخ خطی عرفانی را معرفی کرد و در پایان نیز به سوالات حاضرین پاسخ گفت.

لازم به ذکر است نشست دوم از سلسله‌نشست های آشنایی با نسخ خطی، در فروردین ماه 98 با سخنرانی جناب اقای عیوضی با رویکرد متون ادیانی برگزار خواهد شد.