بررسی مبانی تفسیر کلام الهی از دیدگاه ابوالحسن اشعری و علامه طباطبایی

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در جلسه دفاع از رساله دکتری دانشجو علی بهجتی با عنوان «بررسی مبانی تفسیر کلام الهی از دیدگاه ابوالحسن اشعری و علامه طباطبایی»، دکتر علی الله‌بداشتی و حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حمید ملک‌مکان به عنوان استادان راهنما، دکتر مصطفی سلطانی به عنوان استاد مشاور حجج اسلام دکتر مهدی فرمانیان و دکتر محمد محمدی مظفر و سرکار خانم دکتر نعیمه پورمحمدی به عنوان استادان داور حضور داشتند.

در چکیده این پایان‌نامه آمده است:

یکی از مباحث با قدمت و مهم در دنیای مذاهب اسلامی و همچنین از مسائل جنجال‌برانگیز در تاریخ اندیشه‌های کلامی مسأله کلام الهی است که از سوی اندیشمندان اسلامی تا کنون برای یافتن پاسخی صحیح به پرسش حقیقت کلام بر اساس مبانی خاص خود مطالب زیادی مطرح گردیده است. در میان آنها دیدگاه ابوالحسن اشعری و علامه طباطبایی قابل ملاحظه است. پژوهش حاضر به بررسی و تفسیر کلام الهی بر اساس مبانی این دو متفکر و تأثیر تفسیر آنها بر قرائت روشن‌فکران از وحی پرداخته است. ابوالحسن اشعری با استفاده از ادله عقلی در کنار ادله نقلی بویژه ادله قرآنی، و با مقدم دانستن ادله نقلی، حقیقت کلام را از مقوله کلام نفسی دانسته و قائل است این کلام ذاتی خداوند و وصفی قدیم بوده که کلام ملفوظ نازل شده بر پیامبران تعبیر آن است، این تفکیک کلام حقیقی و ملفوظ در گذر زمان دست‌خوش برداشت‌ها و قرائت‌های مختلف بوده که در نتیجه برخی از روشن‌فکران عصر حاضر بر مبنای عقلانیت مدرن تلقی بشری بودن وحی را ارائه نمودند. علامه طباطبایی بر مبنای عقل و آیات و روایات معتبر کلام الهی را عبارت از هر امری که کاشف از مقاصد الهی است، معنا کرده است. در این صورت کلام الهی دارای مراتب بوده و صحنه آفرینش که با کلمه وجودی «کن» ظاهر گشته کلام خداست و نزول وحی بر پیامبران را نیز شامل می‌شود. از نظر او کیفیت کلام نازل شده بر انبیا برای ما مجهول است و فقط خداوند و انبیای او از کیفیت آن اطلاع دارند اما از راه آثار و خواص آن، بر ما روشن است که آن حقیقت کلام است و کلام متداول در بین ما کلام اعتباری است. برخی از شاگردان وی که از روشن‌فکران دین، حوزوی هستند، با تأسی از وی همین دیدگاه را ارائه نموده‌اند.