بررسي و تحليل ساختار و محتواي نامه‌هاي امام باقر عليه‌السلام

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در جلسه دفاع از پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشجو صدیقه ناظم شهرضا با عنوان «بررسي و تحليل ساختار و محتواي نامه‌هاي امام باقر عليه‌السلام»، دکتر منصور داداش‌نژاد به عنوان استاد راهنما، دکتر محمد زارع به عنوان استاد مشاور و دکتر علی آقانوری به عنوان استاد داور حضور داشتند.

در چکیده این پایان‌نامه آمده است:

از جمله آثار امامان شیعه علیهم السلام، در مسیر گسترش معارف دینی و تدبیر امور جامعه اسلامی، نامه‌نگاری بوده است. مخاطب این نامه‌ها، افراد خاص، جماعتی از شیعیان، وکلای امام و گاه حکام وقت بوده‌اند. نامه‌های مذکور به منزله اسناد تاریخی، ابعادی از نقش فرهنگی، اجتماعی و سیاسی امامان شیعه را به منصه ظهور می‌رسانند. در پژوهش حاضر نامه‌های امام محمد باقر علیه‌السلام مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌اند. مراد از نامه در این نوشتار، مکتوبی است که بتوان آن را در ذیل تعریف «مکتوب ارسالی به شخص یا اشخاص مورد نظر» قرار داد. بررسی این نامه‌ها از دو منظر «ساختار»، شامل ساختار بیرونی و ساختار درونی، و «محتوا» صورت پذیرفته است. مراد از ساختار بیرونی، عناصر و مؤلفه‌های بیرون از متن نامه، هم‌چون تعداد نامه‌ها، مقصد نامه، نوع نوشت‌افزار مورد استفاده، سیستم انتقال نامه، راوی نامه و منبع روایی نامه است. برای مثال تعداد اندک نامه‌های امام نسبت به زمان نسبتاً طولانی امامت ایشان و نداشتن نامه‌نگار رسمی حاکی از شرایط سیاسی و حساسیت‌برانگیز دوران امامت آن حضرت است. شکل و ساخت نامه‌ها حاکی از بهره بردن امام از شیوه متعارف و معمول آن زمان در نامه‌نگاری است. مراد از ساختار درونی، مؤلفه‌ها و عناصر ساختاری‌ای است که از متن نامه به دست می‌آید. اموری هم‌چون چگونگی شروع نامه و مقدمه آن، یادکرد از مخاطب یا مخاطبان، حجم متن نامه و نحوه ختم نامه از این قبیل است. سرانجام در بخش تحلیل محتوا، ابتدا نامه‌ها، بر اساس موضوع، به سه دسته اعتقادی ـ اخلاقی، فقهی و نامه‌های شخصی تقسیم شده‌اند و سپس با گزینش واژگان کلیدی و میزان تکرار آنها در هر دسته، مفاهیم مهم و نقاط مورد تمرکز در هر دسته استخراج شد و به این طریق به کشف محتوای نامه اقدام شد.