گزارش نشست نقد و بررسی کتاب «تعالیم کلیسای کاتولیک»

علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی شهر کتاب، انتشار این کتاب را زمینه‌ساز گفت‌وگوی مناسب‌تری میان اسلام و مسیحیت دانست و تصریح کرد: ما خوشحالیم که هم در ایران و هم در کشورهای غربی، بسیاری از صاحب‌نظران و پژوهشگران به دنبال گفتمان بین‌الادیانی هستند و در فضایی عالمانه و مصلحانه با یکدیگر گفت‌وگو می‌کنند. در عصری که افراط‌گرایی و دین‌زدایی در دو سو رو به گسترش است، وظیفه داریم که خردگرایی، صلح‌طلبی، اعتدال‌گرایی را به عنوان پیام واقعی ادیان گسترش دهیم.
 

کتاب‌هایی که جهل‌زدایی می‌کنند
لئو بوکاردی، در ابتدای مباحث خود برخی ویژگی‌های ترجمه را برشمرد. وی تصریح کرد: رونمایی ترجمه‌ی فارسی کتاب تعالیم کلیسای کاتولیک در روز ۱۲ ژانویه سال‌ جاری در دانشگاه گریگوریانای رم با حضور صاحب‌نظران و دانشمندان ایرانی و رئیس دانشگاه و نمایندگانی از واتیکان انجام شد؛ با وجود مطالبی که پژوهشگران برجسته درباره‌ی این کتاب گفته‌اند من به عنوان سفیر واتیکان چه چیزی می‌توانم اضافه کنم؟ ابتدا از مترجمان این اثر که طی ۱۲ سال کار پیوسته و جدی برای ترجمه‌ی آن تلاش کردند سپاسگزاری می‌کنم. این ترجمه دقیق و جدید نه تنها از لحاظ ساختار زبانی بلکه از جهت ارائه‌ی ویژگی‌ها و انتقال درون‌مایه بسیار موفق است و من به شما اطمینان می‌دهم که چنین کاری به هیچ روی ساده نیست.
وی افزود: چنین مشهور است که هیچ ترجمه‌ای نمی‌تواند عینا تطابقی با متن اصلی داشته باشد، اما در این مورد گواهی می‌دهم که اصول تعالیم کلیسای کاتولیک با دقت هر چه تمام‌تر در لفظ و معنا به خوبی ترجمه شده است و هیچ نیازی به اصلاح و تصحیح مجدد ندارد. من با افتخار به مترجمان، ناشر و ویراستار این اثر به دلیل چاپ نفیس، روان بودن و قیمت مناسب از ده، نمره‌ی ده می‌دهم.
بوکاردی در شرح برخی کارکردها و کاربردهای کتاب تعالیم کلیسای کاتولیک گفت:‌ با این کتاب چه می‌توان کرد؟ آیا فقط برای کتابخانه است؟ نه! این از بین بردن همه‌ی این تلاش‌هاست. این اثر منبع ارزشمندی برای ارجاع، تحقیق، گفت‌وگو و مفاهمه است و برای کسانی که در گفت‌وگوی ادیان نقش دارند، ضروری است. چند روز پیش مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، از جوانان جهان خواست که درباره‌ی اسلام بیاموزند. من نیز از جوانان ایرانی  دعوت می‌کنم که درباره‌ی تعالیم کلیسای کاتولیک مطالعه و تحقیق کنند.
وی ضمن تاکید بر رواج روزافزون گفت‌وگو میان ادیان افزود: برخورداری از دانش متقابل یکی از مقدمات گفت‌وگو است. ما نمی‌توانیم با کسانی که نمی‌شناسیم گفت‌وگو کنیم. این کتاب فرصت خوبی برای متدینان، معلمان و دانشجویان مسلمان و مسیحی فراهم می‌آورد تا درباره‌ی باور قلبی مسیحی و تعصبات رایج بیشتر بدانند و بر تعصباتی که به عقلانیت انسان توهین می‌‌کنند، غلبه نمایند، چراکه این تعصبات سطحی، بی‌اساس و نادرست‌اند. این ترجمه می‌تواند جهشی کیفی در روابط اسلام ـ کاتولیک ایجاد کند و گفت‌وگوی صمیمانه‌تری میان ایران و واتیکان را شکل دهد. نخستین دیدار من در خارج از تهران از دانشگاه ادیان و مذاهب قم بود؛ من به‌عنوان سفیر واتیکان برای رونمایی این کتاب توسط کاردینال ژان لوئی توران رئیس شورای گفت‌وگوهای بینامذهبی، به این دانشگاه رفته بودم؛ بنابراین چنین می‌توانم بگویم که به‌عنوان سفیر با این کتاب و رونمایی آن که نقشی خاضعانه در آن داشتم، خدماتم را آغاز کردم.
بوکاردی ضمن تقدیر دوباره از مترجمان این اثر بر کاربردهای دیگر آن تاکید کرد و اظهار داشت: چنان‌چه قبلا ذکر شد ترجمه‌ی این کار دوازده سال به طول انجامید. نکته‌ی مهمی که نمی‌توان از آن چشم پوشید ضرورت سخت‌کوشی، پشتکار، تعهد و میل به تعالی برای انجام این کار است. به شدت علاقه‌مندم تک‌تک کسانی را که برای تفهیم این اثر نقشی داشته‌اند گرامی بدارم. شاید این سوال مطرح باشد که آیا با وجود این‌که کاتولیک‌ها در ایران تنها چند هزار نفرند، چنین ترجمه‌ای ارزش دارد؟ پاسخ من چنین است که بی‌شک این کتاب برای مسیحیان معدودی که به زبان فارسی سخن می‌گویند مفید است و علاوه بر ‌آن بیش از میلیون‌ها نفری که فارسی می‌دانند، می‌توانند از این کتاب برای یادگیری تعالیم کلیسای کاتولیک بهره ببرند. به خاطر داشته باشیم که گفت‌وگو تنها میان مذاهب اتفاق نمی‌‌افتد بلکه گفت‌وگو میان پیروان این مذاهب است. جهل بزرگ‌ترین مانع برای انجام گفت‌وگو، فهم متقابل و احترام متقابل است. این کتاب برای رفع این موانع، راهگشاست.
وی ادامه داد:‌ چگونه افکار ارسطو و افلاطون در اروپا شناخته شدند؟ در قرون وسطی ما چگونه فلسفه‌ی یونان را شناخته‌ایم؟ چگونه سنت توماس آکویناس توانست جامع علم الهیات را شکل ببخشد؟ همه‌‌ی اینها مدیون و مرهون ترجمه‌ی آثار فیلسوفان یونانی توسط دانشمندان مسلمان است. آلفونس دهم در تولدو مهم‌ترین مدرسه‌ی ترجمه‌ی آثار عربی و یونانی به لاتین را پایه‌گذاری کرد. امروزه ما از طریق اینترنت به بسیاری از آثار ترجمه‌شده دسترسی داریم. مترجمان قرون وسطی در شکل‌گیری تمدن اروپایی نقش مهمی داشتند. تمدن، معرفت و گفت‌وگویی است که مجال احترام متقابل و پذیرش و تفاوت را پدید می‌آورد. جهان امروز ما، چند مذهبی، چند قومیتی و چند فرهنگی است. بنابراین ضروری است که هر فرد، جهانی شدن را بیاموزد و از دیدگاه‌های محدود و جهان کوچک خود به درآید؛ زیرا جهان از افق دید محدود، گسترده‌تر است.
بوکاردی در ادامه مولفه‌ها و مختصات کتاب تعالیم کلیسای کاتولیک را برشمرد و تصریح کرد:‌ تعلیم مذهبی چیست؟ واژه‌ی  Catechism (تعلیم مذهبی) از ریشه‌ی یونانی Katexeo به معنای آموزش شفاهی می‌آید. کاتشیسم ارائه‌ی فشرده‌ای از آیین است که به صورت پرسش و پاسخ سعی در آموزش کودکان و بزرگسالان مسیحی دارد و به آن‌ها هفت طریق مناسک مسیحی را در کاتشیس یا آموزه‌های مذهبی تعلیم می‌دهد. تمامی فرآیند آموزش مسیحیت بر پایه‌ی چهار اصل است: تعلیم مذهبی، معلم مذهبی، نوآموز مذهبی و آموزه‌های مذهبی. باید در نظر داشت که معلم مذهبی لزوما یک کشیش نیست بلکه فردی آشنا با تعالیم مذهبی است که برای این کار آموزش دیده است.
وی افزود: کتاب تعالیم کلیسای کاتولیک، تعالیم مرسوم در کلیسای کاتولیک است، اما تنها طریق تعلیماتی که در دست داریم نیست. یکی از مهم‌ترین این تعلیمات، «تعالیم رمی» مشهور به تعالیم انجمن تورنتو در سال ۱۵۶۶ بود که نه به قصد استفاده‌ی عموم بلکه به‌عنوان یک مرجع عمومی برای اسقف‌ها و کشیش‌ها استفاده می‌شد. یک مجموعه تعالیم معروف دیگر، «تعالیم پاپ پیوس دهم» است. «تعالیم بالتیمور» مجموعه‌ی دیگر است که در آمریکا تا سال ۱۹۶۰ در مدارس استفاده می‌شد. پس از آن، انجمن واتیکان کتاب مشهور تعالیم ژرمنی را منتشر کرد. این کتاب نخستین تعالیم قابل فهم برای جامعه‌ی امروزی بود که بسیار پرفروش شد. پس از آن، کتاب تعالیم کاتولیک آمریکا برای بزرگسالان در سال ۲۰۰۶ منتشر شد. این کتاب متن مرجع موثقی برای آموزش نظریه کاتولیک به‌ویژه‌ برای آماده‌سازی تعالیم محلی است. متن مهم دیگر تعالیم کاتولیک فیلیپینو است که به شیوه‌ی فرهنگ‌سازی برای مردم فیلیپینو انتشار یافت.
بوکاردی، چرایی وجود تعالیم متعدد مسیحی را تشریح کرد. وی گفت: داشتن تعالیم مختلف آیا به معنای داشتن حقایق متفاوت است؟ یا این‌که باورهای کاتولیک در بافت‌ فرهنگی کشورها متفاوت است؟ آیا آن‌چه در ایتالیا صدق می‌کند در آلمان یا آفریقا هم صادق است؟ آیا ایمان امری نسبی است؟ البته که نه؛ مهم آن است که در فرهنگ‌های مختلف نفوذ کنیم و پیام را در بافت‌ خاص تاریخی و فرهنگی ابلاغ نماییم. درک مفاهیم (متون مقدس) و خود کلیسا به صورت یک بار و برای همیشه صورت نمی‌گیرد. شورای دوم واتیکان در گرامی‌داشت ۵۰ سالگی خود گونه‌ی جدیدی از فهم مطالب دینی ارائه داد؛ همان زمان که پاپ ژان ۲۳ خواستار مدرنیسم در کلیسا شد که البته منظور او آیین جدید نبود، بلکه زبان جدید و رویکرد نوینی از آموزها اراده کرد.
وی افزود: در سال ۱۹۶۵ پس از جمع‌بندی شورای واتیکان، آنچه را که ما آخرین شاهد (Last Documents) می‌نامیم به چاپ رسید و «رمزگان قانون بزرگان» (Code Of Canon Law) در ۲۵ ژانویه ۱۹۸۳ و تعالیم کلیسای کاتولیک در سال ۱۹۹۲ منتشر شد. این دو کتاب مهم، معرفی و توصیف زندگی مسیحیان را از دو بعد در بر دارد: مقررات چیست؟ و چه قوانینی بر اجزای جامعه‌ی کلیسا حاکم است؟ چه چیزی را باید مسیحیان باور کنند و چه چیزی در کردار ایمانی روزمره و رایج آن‌ها وجود دارد؟ راست‌دینی (ارتدوکسی) و درست رفتاری (ارتوپراکسیس)، اعتقادات و اخلاقیات و تعالیم مذهبی که در چهار قسمت دسته‌بندی شده‌اند: ۱. اعتراف به ایمان ـ اعتقادات ۲. بزرگداشت عرفان مسیحیت ـ شعائر و مناسک ۳. زندگی مسیح ـ ده فرمان ۴. ادعیه‌ی مسیحیان.
بوکاردی سخنان خود را با جملاتی از کاردینال جوزف راتسینگر به پایان رساند. وی گفت:‌ «پس از فروپاشی باورها، مشکل بشر ـ مشکل اخلاقی بشر ـ به شکلی کاملا نوین در بافت امروز مطرح شده است: چه باید کرد؟ زندگی چگونه عادلانه می‌شود؟ چه چیزی به ما و به تمامی جهان می‌تواند آینده‌ای ارائه دهد که ارزش زیستن دارد؟ از آن‌جایی‌که تعالیم مذهبی با این پرسش‌ها در ارتباط است این کتاب فراتر از آن‌که مطلقا نوشتاری از الهیات یا حلقه‌های کلیسایی باشد، مورد توجه و علاقه بسیاری از مردم قرار می گیرد.»
 

گفت‌وگو و رنج بشری
سید ابوالحسن نواب، رویکردها و نظرگاه‌های غالب در دانشگاه‌ ادیان و مذاهب را برشمرد. وی اظهار داشت:‌ تاکید بر محوریت گفت‌وگو و پژوهش و تمرکز بر تحصیلات تکمیلی سه رویکرد اصلی دانشگاه ادیان و مذاهب است. هیات ‌علمی قبل از تاسیس دانشگاه تشکیل شد؛ اعضای آن از فضلای حوزه بودند، از آن پس تعالیم دانشگاهی را فرا گرفتند و از هر دو دریا بهره بردند. دانشگاه ادیان غیر دولتی و مستقل است، چراکه تحولات دولت‌ها می‌تواند این دانشگاه را آسیب‌پذیر کند؛ از این‌روی دانشگاه ادیان و مذاهب بر مدار آزادمنشی، استقلال، حریت و تکیه بر تمام معیارهای آزاداندیشی کار خود را پی می‌گیرد. این دانشگاه در زمینه‌ی ادیان گفت‌وگومحور و در زمینه‌ی مذاهب تقریب‌محور است.
وی در شرح دیگر رویکردهای این دانشگاه افزود: رشته‌ی ادیان و عرفان پیش از این در ایران بوده است، ولی تنها کلیات را در بر داشته است. اما در دانشگاه ادیان و مذاهب، ریشه‌ها و جزئیات مدنظر است؛ برای مثال در حوزه‌ی ادیان ابراهیمی، مسیحیت کاتولیک، مسیحیت ارتودوکس، مسیحیت پروتستان و مذاهب و ادیان متعدد دیگر تدریس می‌شود. دانشگاه ادیان و مذاهب با رویکردهای خود در حوزه‌های متعدد از جمله ترجمه‌ی متون مختلف دینی در پی این است که فضای تحمل را گسترش دهد؛ ما در این کار موفق بوده‌ایم. از آن‌جاکه به تصور ما همه‌ی تغییرات باید از قم آغاز شود، محل دانشگاه را در قم قرار دادیم؛ تاثیرات این رویکرد امروز مشهود است؛ انجمن ادیان و مذاهب نیز در قم تشکیل شده است و رفته‌‌رفته تمام مدارس و حوزه‌های علمیه، ادیان مختلف را تدریس می‌کنند؛ حرکت ما در همه‌ی جوانب تاثیرگذار بوده است.
نواب تاکید کرد: ما در دانشگاه ادیان صدها گفت‌وگو را در گونه‌های مختلف آغاز کرده‌ایم؛ به دنبال این رویکرد رهبران ادیان و مذاهب مختلف در این دانشگاه تردد می‌کنند؛ گفت‌وگوهایی با کلیساهای متعدد صورت گرفته است و به دنبال آن هیات‌های بسیاری از این کلیساها به دانشگاه ادیان و مذاهب می‌آیند و گفت‌وگو می‌کنند؛ در مقابل دانشجویان ما نیز به آن‌جا می‌روند و این روند ادامه می‌یابد؛ این امر طی سه سال گذشته با برنامه‌ریزی‌های مدون صورت گرفته و ادامه داشته است. گونه‌های دیگری از گفت‌وگو با دانشگاه‌های مختلف جهان صورت می‌گیرد؛ اخیرا فرصت‌های مطالعاتی برای شیعه‌شناسی و اسلام شناسی فراهم شده است.
وی بر ضرورت فهم و درک متقابل ادیان از یکدیگر تاکید کرد و ادامه داد:‌ این رویکرد بدون هیچ‌گونه تعصبی صورت گرفته است؛ آن‌چنان که ما در آغاز کار کتابی درباره‌ی اسماعیلیه تالیف کردیم که رهبران این فرقه‌ی مذهبی آن را اولین کتابی خواندند که به کوشش پژوهش‌گران حوزه‌ی علمیه قم به‌ شیوه‌ای آکادمیک نوشته است. دانشگاه ادیان و مذاهب همواره بر علمی بودن شیوه‌ها در تمام مراحل تاکید داشته است؛ دانشگاه ادیان و مذاهب محلی برای گفت‌وگو باقی می‌ماند.
نواب در انتها بر رویکرد پژوهش‌محوری در دانشگاه ادیان و مذاهب تاکید کرد و اقدامات این دانشگاه در این حوزه را برشمرد:‌ به دنبال این رویکرد تاکنون ۲۵۰ اثر درباره‌ی ادیان و مذاهب مختلف ترجمه شده است و این مسیر همچنان فعالانه ادامه خواهد داشت. همچنین در دانشگاه ادیان و مذاهب معاون پژوهش و مرکز پژوهش وجود دارد. چندین مجله‌ی پژوهشی به کوشش این معاونت چاپ و منتشر می‌شود که از آن جمله می‌توان به اولین مجله‌ی انگلیسی‌زبان علمی و پژوهشی درباره‌ی دین اشاره کرد. ۶۰۰ دانشجو در مقطع دکتری و ۱۵۰۰ دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد در رشته‌های متعدد و متنوع این دانشگاه تحصیل می‌کنند.
وی افزود: رشته‌های مجازی نیز اخیرا در دانشگاه ادیان و مذاهب فعال شده‌اند. امیدواریم تلاش‌های این دانشگاه گامی باشد برای نفرت‌زدایی در برابر نفرت‌آفرینی داعش و چون آن‌؛ امیدواریم در مقابل این امواج بتوانیم موج محبت‌گرایی را منتشر کنیم و این راه را ادامه دهیم؛ امیدواریم اقدامات کوچک دانشگاه ادیان قدمی باشد در راه اصلاح انسانیت و گام برداشتن در راه صلح و آسایش انسان‌ها و نزدیک شدن ادیان به یکدیگر. ما گفت‌وگو نمی‌کنیم تا تنها گفت‌وگو کرده باشیم، گفت‌وگو می‌کنیم تا در وضع بشریت بهبود حاصل و رنج انسان‌ها کاسته شود.
 

مسیر دراز جوامع و کیفرهای جایگزین
دکتر حسین سلیمانی، به اجمال مراحل ترجمه‌ی کتاب تعالیم کلیسای کاتولیک را تشریح کرد. وی اظهار داشت: ترجمه‌ی این اثر به همراه مقابله‌ها، بازبینی‌ها، هماهنگ‌سازی اصطلاحات و واژگان و جعل واژگان و اصطلاحاتی که در فارسی معادل نداشتند، دوازده طول کشید؛ حال آن‌که کار ترجمه به تنهایی در زمانی طولانی صورت نگرفت. پیشنهاد ترجمه‌ی آن در سال‌های ابتدایی فعالیت دانشگاه ادیان ارائه شد. از آن پس من و دیگر همکارانم به فراخور علاقه ترجمه‌ی بخشی از آن را عهده‌دار شدیم. من از آن‌جا که به حقوق و مباحث اخلاقی علاقه داشتم بخش سوم را بر عهده گرفتم. مباحث الهیاتی و شعائر به کوشش دوستان دیگر ترجمه شد. ترجمه‌ی کتاب تعالیم کلیسای کاتولیک به دلایل بسیار کاری دشوار بود و دقت مضاعف می‌طلبید؛ از آن‌جمله می‌توان به روند گزینش و جعل معادل‌ها و ضرورت یک‌دستی متون ترجمه اشاره کرد. 
وی، برخی ویژگی‌های کتاب محل بحث را برشمرد و افزود: کسان بسیاری در دانشگاه ادیان و هم بسیاری از صاحب‌نظران مسیحی این ترجمه را مقابله و نکاتی که باید گوشزد کردند تا در نهایت این کتاب منتشر شد. تعالیم کلیسای کاتولیک را کلیسای کاتولیک خود منتشر کرده است که به انگیزه‌ی ما برای ترجمه بدل شد؛ از این‌روی این اثر می‌تواند نزد علاقه‌مندان مبنایی برای شناخت باشد؛ آن‌چنان که بتوان ادیان را آن‌گونه شناخت که ارباب آن‌‌ها معرفی می‌کنند، نه بر اساس مشهورات و دیدگاه‌هایی که سال‌ها عاری از مبانی علمی جریان داشته است. با توجه به این دلایل ترجمه‌ی این اثر را دنبال کردیم و باور داریم که چنین رویکردهایی می‌توانند جهان را از خشونت و بدبینی و جنگ عاری و تهی کنند. امیدواریم اقدامات مشابه در معرفی اسلام از سوی مسیحیان صورت گیرد.
سلیمانی، در انتها دیگر انگیزه‌های ترجمه این کتاب را برشمرد و اظهار داشت: نشان دادن سیر تحول یک جامعه‌ی دینی انگیزه‌ی دیگر ما برای ترجمه‌ی این اثر است که می‌تواند برای جامعه‌ی ما نیز راهگشا باشد. آکویناس قدیس در کتاب جامع الهیات در مباحث کیفرها با شدت و قاطعیت تمام از کیفرهایی چون اعدام و قصاص عضو دفاع کرده است. کلیسای مسیحی از قرن دوازدهم به این سوی مسیری دراز را پیمود تا امروز کیفرهای انسانی جایگزین کیفرهای سخت پیشین شود؛ امید آن می‌رود که در دیگر جوامع چنین رویکردهایی جاری شود. این برای دنیا امروز که خشونت آن را فرا گرفته است به نوعی بشارت می‌ماند. شکلی از آن خشونت اقدامات گروه‌هایی چون داعش است و شکل دیگر آن، نفرت‌انگیزی در قالب توهین به مقدسات ادیان است. می‌توان امیدوار بود با انتشار چنین آثاری به دنیایی دست یابیم که از خشونت‌های فیزیکی و زبانی عاری باشد.
 

دعا و مشترکات ادیان
دکتر حسن قنبری، نیز برخی مراحل ترجمه و دشواری‌های آن را یادآور شد. وی تصریح کرد: در حین ترجمه، نسخه‌ی عربی این اثر را نیز از نظر گذراندیم و تطبیق دادیم که تا حدی راه‌گشا بود. پس از پایان کار صاحب‌نظران مسیحی نیز آن را بررسی کردند و فرآیند طولانی شدن کار از همین‌جا آغاز شد، چراکه آن‌ها دقت نظر بسیار داشتند و می‌باید نقطه‌نظرات و راهنمایی‌های ایشان در کار اعمال می‌شد. در مقطعی از کار ترجمه، ویراست تازه‌ای از این اثر به دست ما رسید که وقت بسیاری به تطبیق آن با حاصل کار اختصاص یافت. هماهنگ کردن متون ترجمه که به همت ویراستار صورت گرفت نیز خود وقت قابل توجهی می‌طلبید.
وی، بخش‌های دوم و چهارم کتاب تعالیم کلیسای کاتولیک را که خود به فارسی برگردانده است، به اجمال معرفی کرد. قنبری گفت:‌ بخش دوم این اثر درباره‌ی آیین‌های مقدس است که به دو بخش آیین‌های فیض‌بخش و آیین‌های اصلی تقسیم می‌شوند. بخش چهارم درباره‌ی دعا است و بسیار به ادعیه‌ی مسلمانان شبیه است، از این بابت می‌توان به مشترکات ادیان پی برد. من در حدود دو هزار صفحه متن معتبر انگلیسی را در قالب چند کتاب مستقل در حوزه‌ی مسیحیت ترجمه کرده‌ام؛ از جمله می‌توان به کتاب سه جلدی خدا در اندیشه‌ی فیلسوفان غرب اشاره کرد؛ می‌باید تاکید کرد، این کاری است که در ایران و در قم صورت گرفته است؛ بر این اساس توقع می‌رود اقدامات مشابه در غرب صورت گیرد.
 

گفت‌وگو در در بستر علم
دکتر احمدرضا مفتاح، در ابتدای مباحث خود بر تحقق گفت‌وگو میان ادیان در عصر حاضر اشاره کرد و اظهار داشت: امروز فضای گفت‌وگوی بین ادیان بر فضاهای جدلی که پیش‌تر وجود داشت، حاکم است؛ این فرصت را غنیمت می‌شمارم و تاکید می‌کنم که تضعیف یکدیگر به نفع هیچ‌‌یک از ادیان الهی نیست و گفت‌وگو و مفاهمه راهی مطلوب‌تر است. البته در گذشته مجادلات کلامی وجود داشته است؛ تغییرات امروز اقتضای زمانه است. بعد از ظهور اسلام تلقی درستی از این دین وجود نداشت و دین اسلام به دینی بدعت‌گذار تعبیر می‌شد؛ از این‌‌روی علمای اسلامی کتاب‌های جدلی می‌نگاشتند؛‌ اما امروز فضا تغییر کرده است و جدل‌ها جای خود را به گفت‌وگو داده‌اند؛ بنابراین امروز فرصتی مغتنم وجود دارد برای این‌که ما یکدیگر را بفهمیم و به هم کمک کنیم. گاه ممکن است یک دین تضعیف شود و پیروان ادیان دیگر از این امر خشنود شوند؛ این رویکرد مطلوب نیست، چراکه بخش زیادی از اعتقادات در ادیان مختلف ابراهیمی مشترک است.
وی افزود: وقتی مفاهیمی چون معجزه، مبدا و معاد، عالم غیب و چون آن‌ها در جریان نقد کتاب مقدس در دوران مدرن نقد می‌شود، باورهای مسلمانان نیز در معرض نقد قرار می‌گیرد و آن‌ها در این روند سهیم هستند؛ یا اگر دین‌داری مسیحی در جهان غرب تضعیف شود، نمی‌توان خشنود بود، چراکه بی‌توجهی به دین و رویکردهای سکولاریستی ممکن است در جامعه‌ی مسلمانان هم صورت گیرد. از این‌روی می‌باید تاکید کرد، به جای رقابت و برخوردهای خصمانه مطلوب‌تر است در کنار یکدیگر باشیم و به دین‌داری کمک کنیم. پیروان هر دینی هرقدر پایبندتر به دین خود باشند به یکدیگر کمک خواهند کرد. از این‌روی تاکید می‌کنم که ما می‌توانیم با کارهای علمی به یکدیگر کمک کنیم.
مفتاح، ترجمه‌ی کتاب تعالیم کلیسای کاتولیک را محلی برای اثبات حسن نیت در حوزه‌ی گفت‌وگو بین ادیان دانست و ادامه داد: می‌توان امیدوار بود که ترجمه‌ی این اثر دلیلی باشد برای ادامه‌ی گفت‌وگو بین هم‌میهنان مسیحی و مسلمان؛ همچنین امیدواریم این کتاب انگیزه‌ای برای جدی‌تر دنبال کردن مباحث علمی صرف‌نظر از رویکردهای رسمی و تعارفی باشد. ممکن است این گفت‌و‌گو قدری چالش‌برانگیز باشد، اما باعث می‌شود در مباحث الهیاتی به یکدیگر نزدیک‌تر شویم. اگر بهتر یکدیگر را بفهمیم می‌توانیم گفت‌وگوی مطلوب‌تری داشته باشیم.
وی افزود: کسانی که این کار را تطبیق دادند، بر این امر تاکید داشتند که واژگان تخصصی کاملا مسیحی باشند و با اصطلاحات اسلامی خلط نشوند. ما به هیچ‌روی دیدگاه خود را در متن دخالت ندادیم و هیچ تصرفی در متن نداشتیم. برای اولین بار است که این متن در جهان غیرمسیحی ترجمه شده است. بخش اول این کتاب مباحث نظری الهیاتی را در بر دارد و ممکن است برای برخی از خوانندگان ملال‌آور باشد. دیگر بخش‌ها خوش‌خوان‌تر است.

گفتنی است:

کتاب تعالیم کلیسای کاتولیک به دستور پاپ ژان پل دوم و زیر نظر کاردینال یوزف راتزینگر در اصل به زبان فرانسه نوشته شده و در سال ۱۹۹۲ منتشر شده است. این کتاب عصاره‌ی میراث مکتوب سنت کلیسایی به شمار می‌رود و در آن  علاوه بر کتاب مقدس، به منابع متعددی ارجاع داده شده است.
 این اثر آن‌چنان که از نامش نیز بر می‌آید، کتاب مرجع کلیسای کاتولیک در زمینه‌ تعلیم مسائل اعتقادی و آیین‌های عبادی و اخلاقی است. کتاب یادشده متن رسمی تعلیمی کلیسایی با تکیه بر کتاب مقدس، سنت کلیسا، آباء، نظریه‌پردازان کلیسا و مرجعیت تعلیمی کلیسا است.

این کتاب در تابستان 93 توسط انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب به چاپ رسیده است و دکتر احمدرضا مفتاح، دکتر حسین سلیمانی و دکتر حسن قنبری اعضای هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب مترجمان این اثر به زبان فارسی هستند.

نشست رونمایی از این کتاب دوشنبه 22 دی 1393 (12 ژانویه 2015) در دانشگاه پاپی "گریگوریانا" در شهر رم برگزار شد.

برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی شهر کتاب