«مرحوم عرب» با وجود مناصب مهم، هیچ چیز برای خود و خانواده‌اش نخواست

حجت‌الاسلام والمسلمین سید ابوالحسن نواب رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب و دبیر شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) در مراسم یادبود هفتمین روز درگذشت مرحوم حاج محمد عرب به ایراد سخنرانی پرداخت.

حجت‌الاسلام والمسلمین نواب در ابتدای سخنرانی خود با اشاره به سابقه رفاقت با حاج محمد عرب اظهار کرد: آشنایی من با مرحوم عرب به سال‌های دور یعنی اوایل پیروزی انقلاب اسلامی برمی‌گردد. مرحوم عرب نمونه یک مسلمان متقی، مبارز و انقلابی بود که در سال 1353 به دلیل فعالیت‌های انقلابی به قم تبعید شد. او در قم در ابتدا مدیریت یک کارخانه را بر عهده گرفت.

وی در ذکر سوابق مرحوم عرب گفت: مسئولیت آموزش نظامی سپاه قم پس از پیروزی انقلاب اسلامی به مرحوم عرب واگذار شد. او در نخستین انتخابات شورای اسلامی شهر قم پس از پیروزی انقلاب (در شکل قدیم شوراها) شرکت کرد و پس از انتخاب در این انتخابات به عنوان شهردار قم معرفی شد. دکتر ولایتی پس از این‌که وزیر امور خارجه شد، مرحوم عرب را به عنوان معاون اداری و مالی این وزارت‌خانه منصوب کرد و وی این سمت را طی سال‌های 1360 تا 1367 بر عهده داشت.

رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب افزود: مرحوم عرب پس از دوره‌ای که سمت معاون اداری و مالی وزارت امور خارجه را بر عهده داشت، به عنوان سفیر ایران در عمان انتخاب شد و پنج سال سفیر کشورمان در عمان بود. سپس به سازمان فرهنگ و ارتباطات رفت. ایشان وقتی به سازمان فرهنگ و ارتباطات رفت که یک سازمان نوپا بود و عهده‌دار معاونت مالی و اداری آن‌جا شد. در آن دوره من معاونت بین‌الملل سازمان فرهنگ و ارتباطات را بر عهده داشتم. آیت‌الله صادقی رشاد معاون آموزشی و پژوهشی آن؛ دکتر علی جنتی معاون فرهنگی آن؛ و مرحوم آیت‌الله تسخیری رئیس سازمان بودند.

وی افزود: آیت‌الله تسخیری یک مرتبه به همراه چهار معاون خود در سازمان فرهنگ و ارتباطات از جمله مرحوم عرب به دیدار مقام معظم رهبری رفتند. رهبر انقلاب در این دیدار خطاب به آیت‌الله تسخیری فرمودند که چهار معاون شما انسان‌های توانمند و نجیبی هستند که با نجابت، کارها را پیگیری می کنند.

دبیر شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) در ادامه با اشاره به مسئولیت‌های مختلف مرحوم عرب اظهار کرد: وی چند سالی در سازمان فرهنگ و ارتباطات بود و پس از آن به عنوان سرکنسول ایران در دوبی انتخاب شد و پس از بازگشت از این مأموریت، به مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) آمد. در آن دوره من قائم‌مقام این مجمع بودم و مرحوم عرب عهده‌دار ریاست دفتر مجمع در قم شد.

ایشان ادامه داد: وی سپس در انتخابات اولین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا (در شکل جدید آن شرکت کرد) و پس از پیروزی در انتخابات شهر قم، رئیس این شورا شد. مرحوم عرب سپس مشاور عالی استانداران قم در دوره‌های مختلف بود و با روحیه انقلابی در این این سمت تا زمان ارتحال به استانداران قم مشاوره می‌داد تا این‌که به دلیل بیماری از دنیا رفت.

آقای نواب ادامه داد: مرحوم عرب روحیه انقلابی داشت و از تفکر امام خمینی(ره) حمایت می‌کرد که این حمایت منجر به تبعید او به قم شد و این روحیه انقلابی را تا آخر عمر حفظ کرد. یکی از علامت‌های این روحیه انقلابی این‌که با وجود داشتن مناصب مهم، هیچ‌کدام از فرزندان مرحوم عرب در یک سازمان دولتی مشغول به کار نیستند، در حالی که ایشان اگر می‌خواست، می‌توانست آن‌ها را به وزارت خارجه یا نهادهای دیگر وارد کند.

وی در توصیف خانواده مرحوم عرب هم گفت: فرزندان مرحوم عرب هم‌چون پدرشان خدمت‌گذار، بی‌توقع، مردم‌دار، مؤدب و خدوم هستند. همسر ایشان هم بانویی بسیار بزرگوار و متدینه است. خانواده وی، یک خانواده مسلمان به تمام معنا و بی‌توقع هستند. خانواده مرحوم عرب می‌توانستند پیکر او را در حرم حضرت معصومه(س) دفن کنند، اما چون مرحوم عرب در دوران حیات زیاده‌خواهی نکرد، این کار را خانواده‌اش پس از مرگ انجام ندادند و او را در گلزار شهدای شهر قم دفن کردند.

نواب افزود: مرحوم عرب مصداق «عاش سعیدا و مات سعیدا» بود. او با وجود این‌که انسانی غیر روحانی و غیر معمم بود، اما بسیار با روحانیت رفاقت و صمیمیت داشت و به روحانیت علاقه‌مند بود.

وی به خدمات بی‌نظیر آن مرحوم در وزارت خارجه هم اشاره کرد و گفت: بنای وزارت خارجه تراز انقلاب اسلامی در سال 1360 توسط دکتر ولایتی و همکارانش از جمله مرحوم حاج محمد عرب پایه‌گذاری شد. مرحوم عرب اموال قدیمی این وزارت‌خانه را حفظ کرد و ساختمان‌های بسیار خوب جدیدی هم برای آن ساخت.

دبیر شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) خاطرنشان کرد: آیت‌الله تسخیری مؤسس و رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و مرحوم عرب نخستین معاون اداری و مالی این سازمان بودند که هر دو با فاصله کوتاهی در ماه محرم از دنیا رفتند. مرحوم عرب از تجربه حضور خود در وزارت امور خارجه در تحکیم بنای سازمان فرهنگ و ارتباطات استفاده نمود و توانست این سازمان را منظم و اداره نماید و با ایجاد یک ساختار برای اداره قانونمند سازمان فرهنگ و ارتباطات از بی‌نظمی در این سازمان جلوگیری کند.

نواب درباره ویژگی مردم‌دوستی آن مرحوم اظهار کرد: او در دوره حضورش در شورای اسلامی شهر قم با خوشحالی خبر اجرای پروژه‌های عمرانی در این شهر به‌خصوص در مناطق محروم را به ما می‌داد. غم و درد مردم و علاقه برای کار برای مردم در جان این مرد قرار داشت. اگر کسی به او مراجعه می‌کرد، تا زمانی که مشکل او را کاملاً حل نمی‌کرد، وی را رها نمی‌نمود. او مصداق یک جوانمرد متدین بود که مردانگی در رفتارش موج می‌زد.

وی ادامه داد: مرحوم عرب در دوره سفارت خود در کشور عمان نیز بسیار موفق بود و توانست به دلیل پختگی و مردم‌دار بودن، روابط گسترده‌ای با مقامات این کشور ایجاد کند.

رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب درباره علم‌دوستی مرحوم حاج محمد عرب هم گفت: او اهل علم نبود؛ ولی علاقه شدیدی به علم، تحقیق و نوشتن داشت. مثلاً در زمان سفارت خود در عمان، یک کتابچه 200 صفحه‌ای در مورد مذهب اباضی ـ که مذهب اکثریت مردم عمان است ـ نوشت. وی این کتابچه را پس از بازگشت به ایران به مرحوم آیت‌الله مشکینی تقدیم کرد و مورد تحسین ایشان واقع شد. البته امروز به برکت مراکز تحقیقاتی گسترده در قم، ده‌ها کتاب و صدها مقاله در مورد اباضیه نوشته شده است؛ اما این کار در آن زمان که این مراکز وجود نداشتند و از مذهب اباضی جدید و پیروان آن در دوران معاصر، اطلاعات زیادی در دست نبود، اقدام علمی بسیار مهمی محسوب می‌شد.

دبیر شورای عالی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) درباره «مناعت طبع مرحوم عرب» هم افزود: مقامات امارات به دیپلمات‌های خارجی در این کشور هدایایی می‌دهند. در زمان سرکنسولگری ایشان در دبی، به ایشان هم هدایای سنگینی پیشنهاد می‌شد، اما مرحوم عرب به علت آزادمنشی و حریت حاضر نبود که مناعت طبع و شخصیت خود را به عنوان یک دیپلمات جمهوری اسلامی ایران بشکند و هدایایی بگیرد؛ هدایایی که ارزش مادی زیادی داشتند.

نواب خاطرنشان کرد: مرحوم عرب با عزت در دنیا زندگی کرد و محبوب دل‌ها بود و همه سراغ او را می‌گرفتند. مراجع عظام تقلید، مرحوم عرب را می‌شناختند و به او علاقه‌مند بودند. مقام معظم رهبری و بزرگان نظام و شخصیت‌هایی هم‌چون آیت‌الله مشکینی از دوستان مرحوم عرب بودند.

وی در پایان تأکید کرد: مرحوم حاج محمد عرب ملبس به لباس روحانیت نبود؛ ولی به زیّ طلبگی و روحانیت آراسته بود و ویژگی‌هایی هم‌چون اخلاص، انقلابی بودن و خدوم بودن را داشت. عاش سعیدا و مات سعیدا.

گفتنی است؛ حاج «محمد عرب» از پیشکسوتان نهضت اسلامی، دیپلمات پرتلاش و رئیس اسبق دفتر قمِ مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) که سوابق طولانی فرهنگی، سیاسی و اجتماعی داشت، روز دوشنبه دهم شهریور 1399 در سن 79 سالگی چشم از جهان فرو بست.

شایان ذکر است مجلس یادبود هفتمین روز ارتحال مجاهد خستگی‌ناپذیر و دیپلمات تلاش‌گر، مرحوم حاج محمد عرب شامگاه پنج‌شنبه 20 شهریور 1399 به صورت مجازی از سوی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) برگزار شد.

منبع: خبرگزاری ابنا