موضوع‌شناسی و احکام گفتار و کردار لغو در فقه مذاهب

در جلسه دفاع از رساله دکتری دانشجو ام‌البنین بابامحمدی با عنوان «موضوع‌شناسی و احکام گفتار و کردار لغو در فقه مذاهب»، دکتر سید جعفر صادقی فدکی به عنوان استاد راهنما، دکتر لیلا ثمنی به عنوان استاد مشاور و دکتر محمدرسول آهنگران، دکتر ابراهیم قاسمی و دکتر محمد اسعدی به عنوان استادان داور حضور داشتند.

در چکیده این رساله آمده است:

يكي از زمينه‌هاي برقراري ارتباط ميان انسان‌ها، ارتباط از طريق گفتار و كردار است. اقوال و افعال مي‌توانند پسنديده و يا ناپسند و آميخته به گناه يا لغو باشند. از جمله گفتارها و رفتارهاي صادر شده از انسان‌ها، گفتارها و كردارهاي لغو و بيهوده است كه بخش زيادي از زندگي افراد و ارتباطات آنان با ديگران را تشكيل مي‌دهد. گفتار و كردارهاي لغو به اعمال و رفتارهايي گفته مي‌شود كه بيهوده و بي‌فايده بوده و منجر به غفلت از ياد و ذكر خدا، از بين رفتن سرمايه عمر در دنيا، حسرت و افسوس در آخرت و محروميت از توشه معنوي برتر مي‌گردد و درنهايت، هيچ پاداش و نفعي براي انسان در دنيا و آخرت به همراه ندارد. اعمال يادشده گستره بسيار وسيعي دارند و بسياري از اعمال انسان در حوزه فردي و اجتماعي را تشكيل مي‌دهند، ليكن در تعيين گستره لغو و مصاديق آن، ميان مفسران و فقيهان شيعه و اهل‌سنت اختلاف است. گروهي از مفسران و فقيهان فريقين گستره لغو را تنها اعمال مباح بي‌فايده‌اي دانسته‌اند كه تنها سبب تضييع وقت و بهره اندك او از زندگي دنيوي و اخروي مي‌شود. عده‌اي ديگر مصداق اين اعمال را گناهان و اعمال حرام دانسته‌اند، ولي برخي دايره چنين اعمالي را وسيع‌تر از دو حوزه يادشده دانسته و برآنند كه لغو، همه اعمال بي‌فايده و باطل، اعم از مباح يا مكروه و حرام را شامل مي‌شود. از اين رو حكم شرعي اين‌گونه اعمال با توجه به مصداق لغو كراهت يا حرمت خواهد بود. ديدگاه صحيح كه با مجموع آيات قرآن و روايات، سازگاري بيشتري دارد، ديدگاه اخير است. اين پژوهش نمونه مشابهي ندارد و در هيچ كتاب يا رساله‌اي اين موضوع به طور مستقل و از نگاه مذاهب فقهي مورد بررسي و تحليل قرار نگرفته است. روش انجام كار به صورت تحليلي توصيفي و كتابخانه‌اي است.