گونه‌شناسی عوالم معنوی در احادیث معراجیه اسلامی و متون مکاشفه‌ای زرتشتی

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در جلسه دفاع از پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشجو رحمان قاسمی با عنوان «گونه‌شناسی عوالم معنوی در احادیث معراجیه اسلامی و متون مکاشفه‌ای زرتشتی»، دکتر سید سعید رضا منتظری به عنوان استاد راهنما و حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مصطفی فرهودی به عنوان استاد مشاور و دکتر محمد شکری فومشی به عنوان استاد داور حضور داشتند.

در چکیده این پایان‌نامه آمده است:

معراج در ادیان مختلف به‌ویژه اسلام مطرح است. در قرآن کریم به صراحت معراج پیامبر بیان شده و روایات متعددی از امامان معصوم در این موضوع نقل شده است. در متون زرتشت نیز به عروج زرتشت، ارداویراف، کرتیر و ... اشاره شده است. از جمله مباحثی که در متون معراجی اسلام مطرح است، عبارت است از: دوزخ و زنان بدکار، دیدار با فرشتگان، بهشت، مناجات با خداوند، عبور از دریاهای نور و ظلمت و دریاهایی از برف و یخ، مشاهده ارواح پیامبران و  ... .

در متون زرتشتی نیز مباحث زیر مطرح شده است: دوزخ و صحنه‌هایی از زنان بدکار، هم‌ﺳﺨﻨﯽ ﺑﺎ اﻣﺸﺎﺳﭙﻨﺪان، بهشت، دیدار و صحبت با اهورامزدا، ﮔﺬﺷﺘﻦ از ‫ﮐﻮره ﯾﺎ ﮐﻮﻫﯽ از آﺗﺶ، رﯾﺨﺘﻦ روی ﮔﺪاﺧﺘﻪ ﺑﺮ ﺳینه و ﭘﺎره ﮐﺮدن ﺷﮑﻢ با کارد و دنیای ارواح.

در متون زرتشتی از عروج چند نفر و حالات آنها صحبت به میان آمده است، حال آن که در اسلام معراج از ویژگی‌های پیامبر است و در مورد افراد شاخص مانند امامان معصوم سخنی از معراج بیان نشده است.

محتوای معراج زرتشت، درواقع پیش‌گویی از آینده و به دست آمدن حقیقت اشیا بوده و در معراج ارداویراف از مشاهدات ایشان در مورد بهشت و دوزخ و شرح مجازات بهشتیان و دوزخیان سخن رفته است. بعد از معراج ارداویراف باید گفت که معراج کرتیر کامل‌ترین نمونه معراج است. در کتیبه کرتیر آمده که هم‌زاد کرتیر به معراج رفته است و به گفته ارداویرافنامه این روان ارداویراف است که به معراج می‌رود. طبق آیات و روایات، معراج پیامبر اسلام، جسمانی و روحانی بوده ولی در دین زرتشت افرادی که برای‌شان ادعای عروج به عوالم معنوی شده در عالم خواب و رؤیا این مسیر را طی کرده‌اند.

تعداد معراج پیامبر اسلام در روایات متفاوت و متعدد بیان شده اما در دین زرتشت در مورد افرادی که به این سفر معنوی رفته‌اند به یک سفر اشاره شده است.

مفسرین و علمای شیعه معتقد به عروج آن حضرت در حالت بیداری می‌باشند. ولی عروج در دین زرتشت از نوع مکاشفه، خواب و رؤیاست.